BEYŞEHİR KAZASI

HUDUDU:

Konyanın altmış beş kilometre garb-ı cenubisinde hem namı olan gölün şark-ı cenubi kenarında ve mezkur göle dökülen Beyşehir çayının iki tarafında vaki olan Beyşehir kazası şimalen; Şarkikaraağaç, Sultandağı ‘’Akşehir dağı’’ Akşehir ve Ilgın kazaları, şarean Ilgın kazasıyla Konya vilayeti merkez kazası ve kısmen Seydişehir garben Seydişehir (Anamas) Divalyas dağlarıyla mahdut ve üç bin kilometre merba-ı mesahar-ı sathiyesindedir.

TUL VE ARZ DERECELERİ:

Mebda-ı tul Paris olmak itibarıyla yirmi dokuz derece şavkda otuz yedi buçuk derece şimaldedir.

DAĞLAR VE İRTİFA’LARI:

Kaza dahilinde biri Anamos diğeri ‘’Iran kirve’’ namıyla iki silsile-i cibal olup bunların en mühim irtifaları altı yüz elli-sekiz yüz metredir. Cibal-i mezkurenin etekleri kısmen orman kısmen de meradır. Her iki cibali teşkil eden zuhurun nev-i kilisedir .

ENHÂR, GÜZERGÂH VE TULLARI:

Nehir yoktur. Kuşaklı ve sarıöz namıyla iki çay mevcuttur. Kuşaklı çayının tuli takriben bin metre ve Sarıöz çayı tahminen sekiz bin metre olup bunlardan maade bir de Beyşehir çayı vardır ki mukaddema Beyşehir gölünün ağayı iken bilahare ameliyat-ı iskaiye kumpanyası tarafından hafriyat yapılarak Konya ovasına doğru cereyan etmek üzere kanal haline ifra edilmiştir. Bu çaylar ilkbaharda tağyan ederek yazın çekilmeye başlar.

Kuşaklı çayının memba’ı kuşaklı ormanı mensubu ise Beyşehir gölüdür. Sarıöz çayının memba’ı Kızılören karyesi üzerinde vaki Toros dağları ve mensubu Beyşehir çayıdır. Beyşehir çayının menbaı da Beyşehir gölü ve mensubu Karaviran gölüdür. Çayların seyrinde şayan-ı zikr bataklık yok ise de Beyşehir gölü etrafında havayı ihlal eden bataklıklar mevcuttur.

GÖLLER : ( Vasatı, Daimi Olup Olmadığı, Bataklık Yapıp Yapmadığı )      

Muhiti dairen medar yirmi dört saat imtidadında daimi ve bir ---- muhtelifül izlae şeklinde kazanın ismine izafeten maruf Beyşehir gölü vardır. Senevi yetmiş bin-seksen bin kıyye sayd-ı mahi icra olunur. Gölün Anamas dağı ile şark ve şimal cihetleri bazı sevahilinde sazlık ve bataklıklar husulu gelmiştir. Göl kanunlarda alel eksen incimat eder. Gölün içinde ‘’Hacı akif’’ ‘’yılanlı’’  ‘’ katafat’’ ‘’mada’’ namında adlar var ise de havaları ağır olduğundan gayr-i meskûndur.

Gölün fazla meyah-ı ayağı hükmünde olan Beyşehir çayı vasıtasıyla cenuba doğru suğla namı diğer ‘’Karaviran’’  gölüne dökülür. Gölde motor işletilecek olursa karaid-i azime- ye muceb olur.

MADEN VE MEMLEHA :

Beyşehrinde ve civarında memleha yoktur. Yalnız Bayındır karyesi civarında mebzulen beyaz kil ile Yunuslar karyesi civarında ve Beyşehir kazasıyla Ilgın kazası hududu arasında kömür madeni damarları vardır. Fakat hal-i fa’liyette değildir.

ORMANLAR :

İ’raz, Sahrınç, Kuru kunt, Kız oluğu, Masala, Kötügeli, Kuruca ova, Suğla, Haviran, Kurdular namlarıyla on bir orman vardır.

Kazanın her tarafında ufak büyük ormanlar mevcud ise de bilhassa zikre şayan kiraz ihracatıyla meşhur garb cihetindeki Anamas dağları eteklerinde cesim-i ormanlardır. Üzerlerinde bulunan eşcar-ı katran, ardıç, çam, diş budak, ladinden ibarettir.

ZİRAÂT-  NEBATÂT:

Arazi-i mezrua küçük parçalara munkasım olub çiftlik yoktur. Kazanın sath-ı umumisini teşkil eden umumiyetle toprak, kum ve killidir. Kasımdan ruzu hazıra kadar zer’iyat haziran zarfında mevsim-i hasada başlar. Ziraat usul-ü akika üzere icra edilmekte olduğundan hal-i ibtidaiyededir.

Afyon, pancar, pırasa, lahana, kavun, karpuz, buğday, arpa, yulaf, fenik, burçak, fasulye, bezelye, çavdar, mısır, nohut ve bakladan ibarettir. Susam dahi zer’idilir.

Çiğdem, gödenin, levteyik, sahlep, eğir, yavşan, peyam, kekik, çöğen, nane, yonca, erik, kaynan, kayış koparan, yabani arpa, rum, delice, kızak, deve dikeni, yabani tarfil, kahkaha, titrek otu gibi hidayi nebat nebatat dahi mevcuddur.

HAYVANAT-I EHLİYE VE VAHŞİYE : (Tuyur)

Koyun, keçi, öküz, inek, manda, beygir, deve, merkeb gibi hayvanat-ı ehliye ile geyik, ayı, kurt, tavşan ve tilki, yaban keçisi, karaca, çakal, sansar, porsuk, dağ kedisi ile gölkenarında ekseriyetle kunduz gibi hayvanat-ı vahşiye vardır.

Tüyur-u vahşiyeden: kaz, üveyik, talağan, kaşıkcı kuşu, ankud, uzun boğaz, turna keklik, güvercin, kumru, tarla kuşu, serçe, bülbül, arı kuşu, sığırcık, kırlangıç, huğu kuşu ibibik, kız kuşu, tuy, şahin, atmaca, bıldırcın, karakuş, kartal, saksağan, siyah karga, yakadın, saka, ispinoz, meke kuşları bulunur.

TAKSİMÂT-I MÜLKİYESİ:

Kaza iki nahiye ve merkezden ibaret olmak üzere teşkilat-ı mülkiye itibarıyla üçe inkisam etmiştir.

Şimalinde yirmi altı kurrayı havi kıraplı olmak üzere ‘kır ili’ nahiyesi merkezin tamamen şimalinde ve Konya şosesi üzerinde dört mahalle on üç kurrada ibaret merkez: Tuğna olmak üzere ‘’Tuğna’’ nahiyesi ve Beyşehri kasabasının şarki cenubi ve garbında olmak üzere bütün mahallatıyla birlikte kırk bir kurraya havi merkezi ‘’Beyşehri’’ dir.

MERKEZ KAZASINA AİT MAHALLAT VE KURRÂ :

NÜFUS                                  MİKDAR-I HANE                             ESAMİ-İ

Ecmal  Zekûr   İnas                           Kurrâ ve Mahallat                             Kurrâ ve Mahallal

508      249      259                                         117                             Hacı Armağan Mahallesi

391      190      201                                           86                             Usta                           ‘’

194         91     103                                           45                             Valiyan                       ‘’

695      338      257                                         180                             İcari Şehir                   ‘’

322      149      173                                           75                             Hamidiye                    ‘’

                                                                                                          Manastır Yukarı          ‘’

2621    1223    1398                                        435                            Manastır Camii Kebir   ‘’

                                                                                              Manastır Şeyhler           ‘’

540       250      290                                        100                             Suğlu                             ‘’

248      115       133                                        52                                Kurdiler                     ‘’

296      137     159                                          63                               Samlar                        ‘’

765      325     440                                          134                             Veftavain        ‘’

1066    471     595                                          190                             Kuruca Ova    ‘’

658      299     259                                          134                             Gargarim        ‘’

726      331     395                                          182                             Bayi Avşar     ‘’

616      295      321                                         145                             Aşağı Suma    ‘’

  95        36       59                                          24                               Yukarı Suma  ‘’

284     133       151                                         62                               Beydemir        ‘’

111        50        61                                         29                               Bayat              ‘’

70          29        41                                         16                               Çivril              ‘’

346      165      181                                         91                               Çiçekler          ‘’

547      252      295                                         103                              Fasıllar            ‘’

636      299      337                                         156                             Karahisar        ‘’

432      203      229                                         88                               Hüseyinler      ‘’

296      141      155                                         45                               Bademli Karyesi

383     185       198                                         79                               Karadiğin       ‘’

İcmali   Zekur    İnas                         Mikdar-ı Hane                             Esami-i Kurra

1885     850     1035                                       312                             Üskürlü     Karye

434       209      225                                        87                               Yaylasun        ‘’

226       101      125                                        37                               Gökçe Kapı    ‘’

234       105      129                                        46                               Sunduk           ‘’

418       197      221                                        93                               Eymen            ‘’

255       118      137                                        54                               İlkler               ‘’

348       163      185                                        73                               Göce               ‘’

26         126      135                                        49                               Isı                   ‘’

131        61         70                                        29                               Mesudlar         ‘’

846       395      451                                        159                             Egirler             ‘’

418       199      219                                        90                               Günan              ‘’

314       151      163                                        63                               Ovacık              ‘’

27           12        15                                        6                                 Küçük Afşar     ‘’

276       131      145                                       53                               Afrat               ‘’

154         73        81                                        35                               Kafgan            ‘’

65           28        37                                        24                               Çiftlik            ‘’

256       125      131                                        38                               Başlamış         ‘’

KIRİLİ NAHİYESİ :

740       340        400                                      153                             Kırali     Nahiyesi

30           11          19                                      7                                 Kınık        Karyesi

76            35         41                                      19                               Hordı             ‘’

398        185       213                                      77                               Budak             ‘’

56          25           31                                      20                               Yenice            ‘’

495        231       264                                      94                               Eylemiş          ‘’

484        223       261                                      84                               Kaya               ‘’

1284       591      293                                      200                             Çavuş              ‘’

164          73         91                                      37                               Çukurkend      ‘’

332       157        175                                      64                               Dolca              ‘’

122         53          69                                      37                               Kabak Dere    ‘’

570       235        335                                      103                             Kale                ‘’

İcmali    Zekur    İnas                        Mikdar-ı Hane                       Esumi-i Kurra

688          294       394                                    117                             Göceri

883         392        491                                    127                             Sadık Hacı

1254       593        661                                    206                             Seleği

405         190        215                                    86                               Köşek

1824       833        991                                    333                             Balkanda

415          195       225                                    78                               Burunsuz

289          130       159                                    57                               Çöldere

352          157        195                                   77                               Görünmez

675          280        395                                   116                             Geçi

1003        442        561                                   183                             Hüyük

134          63            71                                   38                               Suverik

65             28           37                                   29                               Ayvaluga

76            31            45                                   37-                              Mada Adası

476         225         225                                   105                             Bayındır

DAVGANA NAİYESİ : NAMI DİĞER (DOĞANBEY)

                                                                                                          Sokakbaşı Mahallesi

                                                                                                          Yenice            ‘’

                                                                                                          Camii Kebir     ‘’

3412       1534    1878                                    674                             Aşağı              ‘’

                                                                                              Kapalı Çiftliği   ‘’

                                                                                              Kabsala              ‘’

448        217      231                                       91                               Cevniye      Karyesi

1094      499      597                                       279                             Mülkbaz         ‘’

118          53        65                                       28                               Karabayal       ‘’

299        143      156                                       58                               Yunuslar         ‘’

359       170       189                                       72                               Çukur Ağıl     ‘’

924        431      493                                       183                             Beyran                        ‘’

59           28        31                                        19                               Doğancık        ‘’

182         87        95                                        40                               Çandar                        ‘’

319       150      169                                        62                               Sarı                 ‘’

737        350     387                                        102                             Karaali                       ‘’

334       153      181                                        64                               Farklı              ‘’

İKLİM, MEVÂSİM:

Hava mutedil olmakla beraber daima mütehavveldir. Mevasim-i erbaadan yaz ve kış hükmünü şiddetle icra eder. İlk ve sonbahar ekseriye kış aylarının mütememmi gibidir.

            DERECE-İ HARARET : (Asgari ve Azami miktarları )

            Yaz mevsiminde fevküssefer yirmi, baharda on beş, sonbaharda sekiz ve kış mevsimi hululünde tattüsefer on beş derecedir.

Haddi azâmi-i hararet fevk-ussefer otuz olup bu da ekseriye temmuz aylarına teadüf eder. Asgari derece-i hararet ise kış mevsimi olan kanun-u saniye tesadüf edip bu a tahtusefer yirmi dereceyi bulur.

RÜZGÂRLAR:

Esas itibariyle esen rüzgârlar lodos, gündoğu, poyraz olup kıble, meltem, şimal rüzgarları da ahyanen vezân olur.

 Meltem nadiren nisan ibtidasından başlayarak ağustos gayesine kadar devam eder. Temadi ettiği takdire mezruata bedi-i hisar olup ademi devamı halinde ise bilakis nafi ve fevaid mevcuttur. meltem ve lodos rüzgarları cenubi garbiden poyrazı şimalden gündoğu şarktan kıble cenuptan meltem, şimali garbi cihetlerinden hubub eder. Lodos hububu ekseriyetle yağmurun yağmasıyla neticelenir. Meltem ise yerleri kurutur.

 Gündoğu soğuk bir halde eser neticede kar ve dolu yağmasına badi olur. Poyraz da gündoğunun tevlit ettiği hadisatı fazlasıyla yapar diğer rüzgârlar ise o derece tesir göstermezler.

            DERECE-İ YEBUSET VE RUTUBET :

            Kazanın kuraklığı iki buçuk rutubeti ise 87,2 dir.

            BİR SENE ZARFINDA YAĞAN YAĞMURLAR VE İRTİFA’LARI :

            Bir sene zarfında vasati olarak göldeki irtifaına nazaran yevmiye iki buçuk milimetre yağmur yağar. En ziyade nisan, mayıs, haziran aylarında kazanın garb tarikıyle şimal cihetine isabet eder. Kar teşrin-i sani nihayetlerinde başlayarak şubat evesıtına kadar imtidad eder. Ekseriye toprakta bir karış yani yirmi beş santimetre kadar sahn-ı peyda eder.

           

MEYAH-I MADENİYE VE KAPLICA : (Terkibatı)

            Beyşehir kazası dahilinde maden suları yoktur. Yalnız iki kaplıca vardır. Bir Sevindik denilen karyenin şarkında ve beş dakika kade mesafede kain bir kayanın dibinden teban eder. Diğeri Köşek denilen karyenin şimalinde ve çarık mesafede kain bir mahalden yukarı doğru fışkırmak surtiyle çıkar.

            Her ikisinin terkibi kükürttür. Ma’teessüf henüz tahlil edilmediğinden mevcut mevad-ı kimyeviye ve madeniyesi hakkında fen-i malumat yoktur.

            Her ikiside peyda ettikleri birer mecra vasıtasıyla karbında vaki Özcaniye’ye vasıl olurlar. Emerâz-ı cildiyeye arşı faidesi olduğu ecelden halk bunları şifahane tanır. Mezkûr ılıcaların üstleri açık olup hamam halinde değillerdir.

            NÜFUS-U UMUMİ : ( Irk ve Din Üzerine Taksimat Lisanı Umumi ve Aşair )

            Kaza nüfusu umumisi kırk bin dokuz yüz yetmiş dörttür. Nefs-i kaza ile bil-umum kurranın zekur ve inas nüfusları ile hane adedleri alel müfredat-ı taksimat-ı mülkiye bahsinde tafsilen irad edilmiştir.

            Ahali-i kaza kamilen Türktür. Umumiyetle itikadat-ı kamileye sahiptir. Kafkas muhacirini Çeçinler de vardır.

            Kaza halkı yumurtacılık, kunduracılık, dülgercilik, balıkcılık, tenekecilik, saatcilik ve arabacılık sanatlarıyla meşguldür. Balıkcılık birinci demircilik ikinci diğerleri ise üçüncü derece sanatlardır. Lisan-ı umumi Türkçedir.

            TARZ-I TELBİSİ :

Anadolu’nun kısmı azamında iksa eylediği vechle şalvar salto çakşır, bellerinde kuşak, başlarında fes ve üzerine yemeni ve abani sarık sararlar. Nefs-i kasabada tahsil görmüş yahut ticaretle meşgul bir kısım halk da ceket pantolon iksa ederler. Kadınlar büyük bir don giyerek başlarına da beyaz ve ancak vücudunum nısfını setr edecek kadar sime tabir ettikleri örtüyü alır ve o örtü ile kafasını, yüzünü sararak yalnız bir gözünü açıkta bırakır. Ekseriyetle başlarına küçük bir fes giyerler.

TARZ-I MAİŞET VE İŞTİGAL  : (Sanayi)

Dağlık mahallerde meskûn olanlar kısmen rençberlik ve kısmen odun ve kömürcülükle iştigal ederler. Mahdut birkaç karyeye münhasır olmak üzere kerestecilik mevcuttur. Ova aksamında sakin olanlar bilhassa rençber ve çiftçidir. Gölde balık saydı var ise de kaza ahalisi bundan istifade etmemektedir. Gölde balık saydının hariçten gelenler icra etmektedir.

Bunlardan başka balkanda ve civarındaki kurra ahalisi İstanbul’da Manavalık, Davgana, Meliköz, Uskulu, Manastır, Yaylasun, Haşiler ve Fasıllar karyeleri ahalisi de İzmir ve mahalli sairede hamallık ve buna mümasil işlerle icrai ticaret ve iştigal eder. Davgana nahiyesi merkezinde şiyak ve yerli bez imal eden hal-i ibtidaiye de bir dar’üs sana vardır. Soma ve Dikran karyelerinde kilim nesc olunur ise de hiç biri de hal-i terki de değildir.

MAÂRİF VE AHLÂK :

Bura ahalisi bazı hassaili ahlakiyeleriyle mütemayizdirler. Misafire mükerrem ve muazzıfdırlar. Ahval-i ictimaiyeleri yoktur. Umumiyetle muti ve hamiyetlidirler.

Kazada otuz üç mekteb-i ibtidai mevcut olup üçü inas mektebidir. Yedi mekteb eskiden küşad edilmiş mütebaki yirmi altı mekteb busene açılmıştır. Bunlardan başka biri merkezde ve birisi Davgana’da olmak üzere iki medrese-i ilmiye keşadedir. Maalesef mekteblerin kısmı azamının da muallimi yoktur.

Maarif, her tarafta olduğu gibi burada da pek geri kalmış ve terakki edememiştir.

ANANÂT :

Anadolu’nun her tarafında cari olan ananat burada da mevcuttur.

HALKIN TABABETE KARŞI VAZİYETİ : (İtikadât-ı Batıle)

Halk koca karı ilaçlarının ve birtakım ziyaretgâhın fevait ve muhsinatına itikat eder. Ocaklara gitmek ve toprağı ezip içmek ve yahut civarındaki bataklığa kendisini sokarak derdine deva bulmak itikadı dahi vardır.

Otuz seneden beri bu havalide al yanaklar namıyla her nasılsa hükümetin nazarından gizli kalarak diplomasız icra-i tababet ve eczacılık etmekte olan Karnik isminde Ermeni Salhura ‘nın avamı peşindanı usul-ü tedavisirevaç bulmuştur. Ahiren merkum icra-i sanatta men edilmiştir.

NEZAFETE RİAYET :

Bilhasa kurra halkında nezafete riayet noksandır.

AHALİNİN BÜNYECE TEŞKİLATI :

Ahvali sıhhiyeliri noktai göl civarı sazlık kenarlarında bulunan kurra ahalisi alel ekser malereya ile maluldur. Dağlık aksamı ki nüfus-u umumiyenin nısfına karibtir. Canlı kanlı gürbüz insanlardır.    

MÜESSESAT-I SIHHİYE :

Kaza elyevm bir hükümet tabibi, bir sıhhiye memuu, bir kable ve bir eczahaneye maliktir. Halen hastane ve dispanser yoktur. Ahval-i sıhhiye nokta-i nazarından kaza üçe münkasım olup bir kısmı gölden uzak ve sath-i bahr den mürtefi ve havasının kafi derecede yabis ve cedid ve sularının i’la bulunması cihetle buralarda ahvali sıhhiye mükemmel olup hükümran olan emeraz noksan ta’diden tadidnin usulsüzlüğünden mütevellit zafiyet-i bedeniye ile mevsim-i şitada zuhur eden zaturre zatul cenap ve bronşit gibi avarızdan ibarettir.

Diğer bir kısmın göle civar ve etrafında bataklıkların kisretiyle mevcut olmasındn ve içilecek suları dahi kova sularına münhasır bulunmasındn sıhhat-i umumiye buralarda noksan ta’di vesaireye zamimeten humma-i meraza-i  ve verem tahtü tehtidedendir.

Üçüncü kısım gölün cenubunda bulunduğundan şimal rüzgârları havayı rabıt kıldığından şerbe salih suları dahi ta’dir bulunduğundan burada zaifiyyet-i bedeniye istima, tevrim, dizanteri raye-i mufsaliye daha getirtir.

EMÂKİN-İ UMUMİYE (Mebaninin Tarz-ı Mimarisi)

Alelumum mesakin taş ve kerpiçten olup şerait-i sıhhiyeleri mefkut yalnız nefs-i kasabada ibniyeler kiremitli ve oldukça sıhhidir. Ancak zenim kat olmak üzere inşa edildiğinden rabıddır.

Emakin-i umuiye olarak merkez kazada üç sene evvel mübaşerey edilmiş ve alan ve hitam bulmamış üç katlı otuz altı odaya havi havadar bir mevkide inşası kuvve-i karibeye gelmiş olan hükümet dairesi ile üç parçadan ibaret askeri kışlası şayan-ı zikr dir. İska dairesinin kanal üzerinde on beş kapı üstüne mebni güzel zarif bir bağlama köprüsü mevcuttur.

MEKTEP VE MEDÂRİS :

Nefs-ikasaba ile kurada üçü inasa mahsus olmak üzere otuz üç mekteb-i ibtidai ile iki medrese-i ilmiye mevcuttur.

HAN, OTEL, HAMAM, FABRİKA :

Merkez kazada üç köhne ve doğna nahiyesinde iki köhne han mevcut olup otel yoktur. Şimdiye kadar halkın rağbet göstermemesi yüzünden iki hamam metruk bir hale gelmiştir.

İnkişaf-ı milli şirketi tarafından hem kereste imal hem dakik hasıl etmek üzere bir fabrikanın inşaatı hitam bulmaktadır.

HELÂLARIN ŞEKLİ : (Çukurların Tahliyesi)

Umumiyetle bir buçuk-iki metre derinliğinde her evin kendisine mahsus üstleri kısmen açık kısmen mestur bir çukuru vardır.

KABRİSTAN (Mevkii, Vaziyeti,Coğrafyası) :

Merkez kazanın kabristanı muftasıl olup etrafı uvarla muhatır. Karye mezarlıkları köyün 10,15 dakika haricinde bulunur.

BATAKLIKLAR :

Bataklıklar ekseriyetle göl kenarındaki sazlık mahallerdedir. Kurutulması ise akdemce Beyşehrine getirilip işletilmiş vefaid-i azımesi meşhud olmuş bulunan iska dairesine aid makinenin yaz mevsiminde hal-i faaliyete getirilmesi ile kabildir.

KÖPRÜLER:

Kazada on bir köprü vardır. Biri Beyşehir kanalının üzerinde on beş gözlü kapaklı sicim köprüdür ki bu hem köprülük hem de göle karşı bir set hizmeti görmektedir.

2.si şehre çeyrek saat ve mesafede Sarıöz çayı üzerindeki köprüdür.

3. kasabaya yarım saat mesafede ve Avşar denilen karyenin karbında ve şose yolunun üzerindeki köprüdür.

4. kasabaya iki saat mesafede kain Göci karyesinin civrarında ve şose tarikı üzerindedir.

5. Konya’ya giden şose üzerinde ve karabayat denilen karyenin civarındadır.

6. Yunuslar karyesi civarındadır.

7. Çukur ağıl karyesi civarındadır.

8. Beyşehir kanalının üzerinde bayat karyesi civarındadır.

9. kanal üzerinde ve Ovaık karyesi ciarındadır.

10. bey demir karyesi civarında ve kanal üzerindedir.

11. kanal üzerinde ve soma karyesi civarında kaindir.

İş bu on köprüden Beyşehir, Avşar, Göce, Yoltalar, Karabayat, Çukur ağıl köprüleri taşdan, diğerleri ahşaptan inşa edilmiştir.

İÇİLEN SULAR İSELESİ, ESVAF-I HÜKMİYE KİMYEVİYE VE SIHHİYESİ :

Nefsi kasaba ve kurrada sular alelumum könik veya avgın denilen su yoları ile açıktan çeşmelere gelmektedir. Merkezde tehlikesiz şerbe salih bir su yoktur. Bir saat mesafede badeli karyesinde korusundan ve çamlar arasından neb’an eden bol bir su mevcuttur ki demir borularla getirildiği takdirde kazanın su ihtiyacı sıhhi bir suretle tatmin edilmiş olur.

EMERÂZ-I MU’TADE VE BELDE  : (Mevsim Hastalıkları )

 Kazada ekseriyetle müşahade edilen malereya önik ihtilatatıdır. Göle civar karye malarya pek çok tahrifat yapmakta ekseriyetle çocuk telefatı pek fazla vukua gelmektedir. Yazın ve son baharda kisretle sıtma, kış ve ilkbaharda zatürre ve zatül kasabat raye-i mufsaliye müşahede olunmaktadır.

FRENGİ : (Fuhuş)

Frenginin hususi bir mıntıkası yoktur. Bazı kurra ve kasaba ahalisinde tesadüf edilmektedir. Fuhuş pek azdır.

VEREM, ÇİÇEK :

Nadiren verem musabi görülmektedir. Yazın çiçek görülürse de difteri vakasına tesadüf edilmemektedir.

KOLERA : (Sirayet Yolları)

1327 senesi İzmir tarikıyla kolera gelmiştir. Halkın İzmirle münasebetleri sıkı ve mecburi olduğundan koleranın sirayet yolları izmirdedir.

AKLİ VE ASABİ HASTALIKLAR :

Akli ve asabi hastalıklar mevcut değildir.

 TEVELLÜDAT VE VEFAYÂT NİSBETİ : (Etfalde Vefayât )

   Son senelerde tevellüdata nisbeten vefayat daha fazladır. Bataklığa civar kurra halkının etfalinde %40 bekli daha fazla vefayat vukua gelmektedir. Dağ kumasında ise etfalde vefayat azdır.

MALUMAT-I TARİHİYE  :

Kazanın ilk banisi malum değilse de bazı asar-ı akikaya nazaran Hititler zamanından kalma birkaç kaleden ibaret bir memleket olduğu anlaşılıyor ve isminin de o vakitler ne olduğu bilinmiyor.

Milattan 330 sene mukaddem Makedonyalı Flip’in oğlu İskender burayı da almış ve kendisinin hükümet hocası olan Eflatun namındaki zatın tesbiti üzerine şehre 3 saat mesafede olan ve o vakitler gayet süratle yukarıya doğru fıkıran ve etrafındaki araziyi istila eden suyun memba’ını set ettirerek namını Eflatun pınarı temsiye ettirmiş ve oraya vaz edilen pek cesim taşlar üzerine birkaç hikayeler de yazdırmıştır. Bilahare Abbasilr zamanında Arablar eline ve tavaif-i mülukun zuhuruyla burası Acemler eline geçmiş ve Acem şahı ‘’Keykavus’’ tarafından işgal olunmuş ve ba’del milat 200 tarihinde burayı Romalılar almış ve namını Taşoz tesmiye ve hicretin 462 tarihinde Selçuk’un oğlu Süleyman Bey Romalılardan almış ve namına izafeten (Şehr-i Süleymen-i Beyşehri) tesmiye etmiş ve bilahare bu isim Beyşehri suretiyle ihtisar olunarak elyevm bu nam ile binam bulunmuştur.

764 tarihinde Sultan Murat Hüdavendigar memleketi Karamanoğlu Alaaddin’in tecavüzünden kurtarmak için Konya’yı teşrif-i şahanelerinde buraya da uğrayıp-Eşrefoğlu camii şerifinde – hünkar mahfelinde namaz kıldıkları mervidir.

CEVÂMİ’ MEKABİR VE ZİYARETGÂH  :

Ma’mülhakat Beyşehri kazasında seksen beş camive on mescit ile dört ziyaretgah mevcuttur.

Ziyaretgahın 1. si ; Eşref Rumi Hazretlerinin kabirleridir. Müşarunileyh kendi namıyla tevsim olunan camii şerifde medfundur. Tarihi vefatı 665 dir.

2. Çiledar sultan olup kasabanın 10 dakika ba’dında ve İskender denilen çayırlığın kenarında metfun olup tarih-i vefatı meçhuldür.

3. Şeyh Cemaleddin hazretleri olup kasaba derununda metfun ve tarihi vefatı meçhuldür.

4. Eren kive tesmiye olunan zat olup merkez kazaya altı saat mesafede vaki Hasan Şeyh karyesinde şarında kain yüksek bir dağın tepesinde metfun ve tarih-i vefatı meçhuldür.

ASÂR-I ATİKA :

Hicretin 555. senesinde Alpaslan oğlu Melikşah tarafından yaptırılmış ve bilahare Selçuk’un oğlu Süleymen Bey tarafından tamir ettirilerek Süleymen Bey’in oğlu Eşref namına izafetle camii şerifi ile bir harap kale kapısı, Eflatun pınarı namı mahalde tahrib edilmiş iki heykel ve fasıllar karyesinde biri at üzerinde bir nisani, diğeri yalnız bir insani musavvir iki heykel varsa da bunların hangi zamana ait oldukları malum değildir.