Kolıkısa Mezar Taşları

                  

MEZARLIKLAR VE MEZAR TAŞLARI:
                                                                                                                   Bekir ŞAHİN

    Mezarlar ve mezar taşları yerleşme macerasının somut şahitleridir. Her mezar taşı yerleşim yerine kazılmış bir mühür ve tarihe düşürülmüş bir kayıt olarak görülmelidir. Şahitler sadece mezarda yatanın kimliğine değil bir medeniyete bir var oluşa şahitlik eder.  Bir mahalli kültürünün tarihini mezarlıklardan yola çıkarak yazmak mümkündür.    Mezar taşları taşıdığı zamanın bilgileri yanında, eserlerinin sergilendiği muhteşem sanat galerileri gibidir.  Mezarın mimarisi, tezyinatı dönemi hakkında birinci derecede kaynak niteliğindedir.     Mezar taşı kitabelerinde bir şehrin siyasi, iktisadi ve kültürel tarihi hatta savaşlar, istilalar, depremler, yangınlar vb. konularda bilgi kaynakları olarak kullanmak mümkündür.     Yine mezar taşları bulundukları şehirlerin hattatları, mimarları hakkakları hakkında yegâne bilgi kaynağıdır.    Mezar taşlarının dilini bilenler yazılı kayıt olmasa bile süslemelerinden kavuğun şeklinden o mezarda yatanın kimliğini hem de yaşadığı devir hakkında bilgiler edinir dolayısıyla yaşamları şehri yaşanabilir kılmada etkili olanların tespitini yapar.         Mezardaki kişiyle ilgili bilgiler taşa kaydedilmiş en doğru bilgiler taşa kazınarak görünen bir kaynak haline gelmiştir. “Karı dırdırından vefat eden Halil ağa mezarıdır” kaydı o dönemin bir gerçeğini açıkça ifade etmektedir. Taşlar, yazı sanatının güzelliklerini taşıması yanında birçok ifade zenginliğini de barındırmaktadır. Açık havada teşekkül etmiş bir kıyafet, mimari hat müzesi özelliği taşıyan pek çok mezarlığımız vardır Mezarlıklar yaşanılan yerin müzesi ve tapusu hükmündedir.     Her mezar taşına atılmış bir tarih,  genelde ülkemin özelde şehrin tarihidir..    Mezar taşı kitabeleri önemli bilgiler ihtiva ettiklerinden şehir tarihi araştırmaları için önde gelen kaynaklarıdır.     Sicilli Osmani isimli eserin müellifi olan Mehmet Süreyya Bey eserini hazırlarken eserine aldığı şahısların vefat tarihlerini doğru tespit için mezar taşlarından faydalanmıştır.

    Bu sebeple mezar taşı kitabeleri üzerine yerli ve yabancı ilim adamları tarafından pek çok araştırma yapılmış ve yayımlanmıştır.

Kolukısa Kasabası Eski Mezarlığı (Mevlana Mezarlığı) ve Mezar Taşları

 

Kolukısa Kasabası  Beratlı Mahallesi’nde, İstiklal Caddesi üzerindeki mezarlık, halk arasında Eski Mezarlık olarak bilinmektedir.  Bu mezarlığın adı 2012 yılında Belediye Meclisi kararıyla Mevlana Mezarlığı olarak değiştirilmiştir.

 Mezarlık yamuk planlı olup, düz arazi üzerinde 22592m²’lik bir alanı kaplamaktadır. Çevre duvarı moloz taşla örülmüştür. Mezarlığın Doğuda, Batıda, Güneyde ve Kuzeyde olmak üzere dört girişi mevcuttur. Ana giriş Kuzeyde Merkez Camii’nin avlusunun içindedir.   Giriş kapısının yakınında çeşmesi bulunmaktadır. Düzenli bir yol sistemine sahip değildir. İç kısım yeterince ağaçlandırılmamıştır. Bekçi kulübesi bulunmayan mezarlık, 1991 yılında Dr. Sadık Ahmet Caddesi’nde Yeni Mezarlık (Şemsi Tebrizi Mezarlığı) açılınca defne kapatılmıştır.

Osmanlı Dönemi mezar taşlarında Mermer, Sille taşları ve azda olda devşirme taşlar bulunmaktadır. Mezarların bir kısmında yalnız baş taşı, bir kısmında ise hem baş hem ayak taşı mevcuttur. Bunlar çoğunlukla doğrudan toprağa dikilmiştir. Ancak azda olsa Cumhuriyet Dönemi taşlarında olduğu gibi çerçeveli mezar tipindedir. Mezar taşları üçgen alınlıklı, yarım daire ve sivri kemerlidir. Taşlarda yazı çeşidi olarak sülüs, rika ve talik hat görülür. Bu yazılar çoğunlukla kabartma tekniğinde yazılmıştır. Mezar taşlarının büyük çoğunluğu süslemesiz iken, birkaç taşta kabartma tekniğinde yapılmış basit motifler görülmektedir.

          Cumhuriyet Dönemi mezar taşlarında ise, mermer ve beton malzeme kullanılmış, hem baş hem ayak taşının bulunduğu çerçeveli mezar tipi tercih edilmiştir. Baş taşlarında güneş formlu tepe kısmı, ayak taşlarında üçgen alınlık görülür. Bazı taşlarda ise hem baş hem ayak taşı dilimli kemerlidir. Bu dönemin mezar taşlarında yazı kazıma tekniğindedir. Süsleme ayak taşlarında yoğunlaşır ve en çok servi motifi kullanılmıştır. Bir baş taşında ise stilize hatayi motifi görülmektedir.

            Mezarlıkta yer alan en eski mezar taşı 1216/1802 tarihlidir. Ancak toprak altında kalan mezar taşlarının mezarlığın tarihini biraz daha eskiye götürmesi muhtemeldir. Buradan yola çıkarak mezarlığın XVIII. yüzyıl sonlarından beri kullanıldığı söylenebilir.

 

 

 

A – ARAP HARFLİ MEZAR TAŞLARI:

01

Bismillahi’r-Rahmani’r-Rahim Ya Hazreti Bilal-i Habeşi 25-3-1963

 

Merhum Ali Bey Kızı ve Hacı Mehmed Eşi Elmas Tevan Ruhuna Fatiha Mevlüd 1306 Ölüm 1964

                       

                                      02

 

Merhum Ali Bey Mahdumu Bekir Bey Zade Salih Bey Ruhuna Fatiha 1319

          

                       03

 

Merhum Ali Bey Zade Bekir Bey Mahdumu Musa Bey Ruhuna Fatiha 1321

      

                        04

 

 

 

Merhum   Ali Bey Zade   Bekir Bey Mahdumu   …….. Ruhuna ……… 13..

       

                     05

 

Hüve’l Bâkî Nucivanem Uçtu Hayat Bağına Dert Kıldı validesini Yanına Ömer Bey Kerimesi Merhume Munise Binti ……. Hanımın Ruhu İçun el-Fatiha Sene 1295

                   

                    06

   

 

 

 

 

Merhum Saçlı Oğullarından Hüseyin Oğlu Hacı Mehmet Başak Ruhuna Fatiha Doğum 1316 – Ölüm 11-5-1969

                               07

 

El-Bâkî Hüve’l Hallak el-Merhûm ve’l-Mağfûr İbrahim Ruhu içun Fatiha Sene-i 1233

          

                               08

 

Hüve’l Baki Ziyaretten Murad Bir Duadır Bugün Bana İse Yarın Sanadır İbrahim Ağanın Oğlu Mustafa Ruhu İçun El-Fatiha Senesi 1299

  

                               09

 

Hüve’l Baki Merhum ve Mağfurla Kolu Kısa Karyeli Hacı Halil Oğlu Hacı Hüseyinin Ruhu İçun Fatiha Sene 1302

         

                               10

 

 

 

El-Merhum Kullu Oğlu Hacı İsa Efendinin Ruhuna

   

                               11

 

 

 

Merhum Ve’l-Mağfur Osman Efendinin Ruhuna Fatiha 1309

                

                               12

 

Silleli Abdullah Efendi Ruhuna Fatiha 1294

       

                               13

 

    

Hüve’l Hallaku’l Baki El-Merhum ve’l-Mağfur …………….. …nin Ruhuna Fatiha 1216

  

 

                               14

 

 

Hüve’l Baki El-Merhum ve’l-Mağfur Tekâid İbrahim Efendi Ruhu içun Rızaen Lillah Teala el-Fatiha Sene 1326

    

                               15

 

1943 Şeyh İle Düştüm Fani Toprağa Sevdim Mevlamı Ali Cenab Bağına Merhum Hasan Oğlu İsmail Saçakcı Karyesi …………. Fatımanın Ruhuna Fatiha Okuna

                           16               

Külli Şeyin Halikun İlla Vecheh El-Mehum ve’l-Mağfur Bustal Oğlu El-Hac Ali Zade Hasan Çavuş Ruhu içun Fatiha 1327

          

                               17

 

 

 

El-Merhum Ya’kub Oğlu Ali Ağanın Haremi Fatıma Hanım Ruhuna Fatiha 1300

                   

                               18

 

Hüve’l Hallaku’l-Baki El-Merhum el-Mağfur er-Rahman Ve’l-Gafur Osman ……… Ruhuna Fatiha 1330

                               19

 

Hüve’l Hallaku’l-Baki Mehmed Kasım

        

                               20     

 

Hüve’l-Baki ………….. …… Ali Bey Oğullarından Bekir İbn-i Ali Mehmed …….. Fatiha …..... Sene 1248

    

                     21

 

B – LATİN HARFLİ MEZAR TAŞLARI:

 

1944 27/9 El-Merhum Ve’l-Mağfur Hacı Hüseyin Oğlu

                               I

 

 

19-4-955 GÜNÜ SAAT 9 DA YARALI OLARAK DEVLET HASTANESİNE GETİRİLEREK YATI RILARAK KADIN HANI KOLUKISA KÖYÜNDEN ABİDİN ASLAN RUHUNA FATİHA

                             II

 

 

NELER GELDİ NELER GİTTİ CİHANE ECEL GELDİ BAŞ AĞRISI BEHANE İSMAİL EŞİ FATMAANA ERZURUM LU.R.F.

 

 

 

                                             

                            

                               n                                                                                                           o

 

p