KONYA İNAS RÜŞTİYE MEKTEBİ

KONYA İNAS RÜŞTİYE MEKTEBİ

Konya’nın kuzey doğusunda bulunan Durak Fakih mahallesinde de 27 Eylül 1877 tarihinde eğitim-öğretime açıldı. Konya İnas Rüştiye Mektebi’nin muallim-i evvelliğine Riyaziye dersleri de kendisinde olmak üzere Kalender Ahmed Efendi, yazı hocalığına Hasan Efendi, nakış öğretmenliğine Ermeni milletinden Zabel Kadın ve bevvâblığa da (hizmetli) Mehmed Ağa atandı.

Altı derslikli okul binası 1872-1877 yılları arasın inşa edilmesine rağmen kullanımdan kaynaklanan yıpranmalar yüzünden zaman zaman tamir ettirildi. Asıl tamiri ise 1903 yılında yapıldı. Yaklaşık bir yıl süren tamirat çalışmaları sonucu cülus-ı hümayun gününe denk gelen 31 Ağustos 1904 tarihinde bir törenle okulun açılışı yapıldı. Okul bundan sonra Sultan Abdülhamid tahttan indirilinceye kadar Konya Hamidiye İnas Rüşdiyesi ismini aldı.

Konya İnas Rüştiye Mektebi’nde, üç senesi iptidai kısmında ve üç senesi de rüştiye kısmında olmak üzere altı yıllık eğitim-öğretim verilmekteydi. Okulun ders programı, Maarif Nezâreti tarafından İnas Rüştiye Mektepleri için ortak hazırlanan ders programı ile paralellik göstermektedir.

Konya İnas Rüştiye Mektebi İbtidai kısmında şu dersler görülmekteydi:

1. Sınıf : Eczâ-yı Şerife, Elifbâ-yı Osmânî, Kırâat-ı Türkî, İmlâ, Hesâb-ı Zihnî, El işleri, Halı

2. Sınıf: Kur’ân-ı Kerîm, Akaid-i Diniye, Kırâat-ı Türkî, İmlâ, Hesâb, Hüsn-i Hatt, El İşleri, Halı.

3. Sınıf Kur’ân-ı Kerîm, Tecvîd, Ulûm-ı Diniye, Kırâat-ı Türkî, İmlâ, Kavaid-i Osmânî, Hesâb, Hüsn-i Hat, El İşleri, Halı

Rüştiye kısmı dersleri ise şöyleydi:

1. Sınıf Kur’ân-ı Kerîm, Tecvîd, Akaid-i Diniye, İmlâ, Kavaid-i Osmânî, Arabî, Ahlâk, İdâre-i Beytiye, Hesâb, Coğrafya, Tarih, Hüsn-i Hat, El İşleri, Halı.

2. Sınıf Kur’ân-ı Kerîm, Tecvîd, Akaid-i Diniye, İmlâ, Kavaid-i Osmânî, Arabî, Farisî, Ahlâk, İdâre-i Beytiye, Hesâb, Coğrafya, Tarih, Hüsn-i Hat, El İşleri, Halı.

3. Sınıf Kur’ân-ı Kerîm, Tecvîd, Akaid-i Diniye,Hendese, İmlâ, Kavaid-i Osmânî, Arabî, Farisî, Ahlâk, İdâre-i Beytiye, Hıfzısıhha, Hesâb, Coğrafya, Tarih, Hüsn-i Hat, El İşleri, Halı.

Halıcılık dersi Mehmet Ferid Paşa’nın valiliği sırasında eklendi. Okul öğrencileri büyük bir halı yaparak padişaha takdim ettiler. Bu halı beğenilerek halı yapımında emeği geçen okul öğretmenlerine ve 12 kız öğrencisine sanayi madalyası taltif olunmuştur.

1882’den 1915’e kadar Bevvâb Hacı Abdurrahman Ef., Fatma Nazire Hanım, Fatma Zafer Hanım, Fehime Hanım, Hadika Hanım, Hatice Hanım, Leyla Hanım, Mevhibe Hanım, Mühibe Hanım, Mühibe Zehra Hanım, Nesibe Hanım, Saime Hanım, Şekure Hanım, okulun eğitim öğretim kadrosunda görev almışlardır.

Konya İnas Rüştiyesinde (ibtidai ve rüstiye kısmı dahil) 1896’da 100, 1897’de 62, 1901’de 120, 1906’da 270 ve 1914’de 256 Öğrenci eğitim öğretim görmekteydi. 1913-1914 yılı itibariyle okuldan diploma alanların toplam sayısı 280 öğrencidir.

Konya İl Milli Eğitim Müdürlüğü Arşivi, Konya ve Bütün Mülhakatı Rüştiye Mekteplerinin İmtihan-ı 1321 tarihli genel imtihan cetveline göre Konya İnas Rüştiyesi rüştiye kısmı:

4. sınıf öğrencileri: Saide, Nebile, Sabiha, Cemile, Hayriye, Saliha, Güzide, Hatice, Naile, Hatice, Vefiye, Hafize, Fatma, Elmas, Şerife, Fazilet;

5. sınıf öğrencileri: Şehr Banu, Havva, Hafize, Hatice, Güzide, Saliha, Fatıma, Cemile;

6. sınıf öğrencileri: Aişe, Saliha, Zehra, Vasfiye, Hatice ve Güzide hanımlardan oluşmaktadır.

Bu mektep, mezun öğrencileri arasından Konya eğitim öğretim camiasına çok değerli eğitimci vermiştir. Dolabpare Mektebi öğretmeni Zehra Türkan Hanım; Musalla Mektebi öğretmeni Leyla Hanım; Şehit Asım Bey İnas Mektebi öğretmeni Vesile Hanım; Şehit Muhtar Bey İnas Mektebi öğretmeni Hafize Feride Hanım ve Zâde-i Meşrutiyet Ana Mektebi öğretmeni İsmet Hanım Konya İnas Rüştiye mektebi mezunlarındandır.

Konya İnas Rüştiye Mektebi öğretmen ve öğrencileri millî meselelere de duyarsız kalmadılar. Donanma Cemiyeti’ne okul öğrencileri 477 kuruş yardımda bulunmuşlardı. Okulun öğretmeni Fatma Zafer Hanım Cemiyet namına iki cilt Şakâik-i Numâniyye adındaki eseri hediye etmiş bu kitaplar müzayede ile satılmıştır.

6 Ekim 1913 tarihinde yürürlüğe giren Tedrisât-ı İptidaiye Kanun-ı Muvakkati ile iptidai mektepler rüştiye kısımlarını da ihtiva edecek şekilde altı yıla çıkarıldı. Böylelikle şehir merkezlerinde bulunan rüştiye mektepleri de işlevini kaybetti. Konya İnas Rüştiye Mektebi 1915 yılı içerisinde kapatılmıştır. İnas Rüştiyesi’nin öğretmeni olan Fatma Nazire Hanım 1914-1915 eğitim-öğretim yılında görevi başındayken, 14 Eylül 1915 tarihinde Mahmud Şevket Paşa İnas Mektebi’ne atandığı görülmektedir.

Konya İnas Rüştiye Mektebi’ne ait son bilgiler H.1332/M.1913-1914 Konya Salnâmesi’nde bulunmakta bundan sonra bu okulla ilgili herhangi bir kayıda rastlanmamaktadır.

*Ahmet Çelik

KAYNAKLAR:

1298 Konya Salnâmesi, s.156

1317 Konya Salnâmesi, s.68

1322 Konya Salnâmesi, s.43

Kerim Sarıçelik, Konya’da Modern Eğitim Kurumları, Konya 2010, s.128-133, 97-98

Konya İl Milli Eğitim Müdürlüğü Arşivi, Konya ve Bütün Mülhakatı Rüşdîye Mekteplerinin İmtihan-ı Umûmi Cedvelleri 1321-1324, s. 14-16.

Mehmet Önder, Konya Maarif Tarihi, Konya 1952,  s. 64

Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, İstanbul 1319, s. 832