Karatay’ın İdari Yapısı

Karatay’ın  İdari Yapısı

Yüzölçümü : 1978 km2
Nüfusu : 257.639
Rakım : 1016 m.

Kuruluş tarihi: 1988

Karatay’ın Tarihi

            Karatay, Konya’nın merkez üç ilçesinden biridir. Karatay ilçesi adını Anadolu Selçuklu Devleti adamlarından Celaleddin Karatay' dan almıştır. Celaleddin Karatay, Anadolu Selçuklu şehzadelerinin taht kavgalarına son vererek 1249 - 1254 yılları arasında Selçuklu Devleti’ni üç kardeşin birlikte yönetmelerini sağlayan büyük bir devlet adamıdır. Tarihe mâl olan Celaleddin Karatay’ın ismi bugün Karatay ilçesi ve aynı adı taşıyan medresesi vasıtasıyla yaşamaktadır.

Karatay ilçesi, Konya iline bağlı olarak 20.06.1987 tarihinde kurulmuş ve 1988 yılında Karatay ilçesinin bugünkü sınırları belirlenmiştir.  İlçenin idâri anlamda kuruluşu her ne kadar Konya’nın büyükşehir statüsünü kazanmasından sonra gerçekleşmişse de, Karatay Konya’nın en eski yerleşim yerlerinden biridir.  Eski Konya bugünkü Karatay ilçesinin bulunduğu mekândır. Selçuklu, Karamanoğulları ve Osmanlı dönemlerinden kalan tarihî eserlerin çoğu Karatay ilçesi sınırları dahilindedir.

Karatay Medresesi ve Çini Eserler Müzesi, Kemaliye Medresesi, Şemsi Tebriz-i Türbesi, Sultan Selim Camii, Şerafettin Camii, Yusufağa Kütüphanesi ve Mevlana Türbesi, Karatay ilçesindeki başlıca kültür varlıklarıdır. Bu eserler aynı zamanda Karatay’ın tarihine tanıklık etmektedir. Dinî ve millî değerlerimizin en başında gelen Mevlânâ Celâleddin Rumî’nin türbesinin bu bölgede meskun bulunması Karatay’ın tarihî değerinin göstergesidir. Karatay’da bulunan Mevlânâ Müzesi’ni her yıl 1.300.000 civarında yerli ve yabancı turist ziyaret etmektedir.

 COĞRAFÎ YAPISI

Karatay ilçesi; doğuda Karapınar ve kuzeydoğuda Aksaray iline bağlı Eskil, kuzeyde Altınekin, batıda Meram ve Selçuklu, güneyde Çumra ilçeleri ile çevrilidir. Karatay’ın alanı 2.780 km²’dir. İlçenin arazi yapısı genel olarak engebesiz ova karakterindedir. Bu ovayı kuzeybatı-kuzeydoğu ekseninde Bozdağ silsilesi kesmektedir.  Bozdağ silsilesi dünyada da artık nadir türlerden sayılan yaban koyunlarının doğal üreme ve yaşama alanıdır.

Bölgede karasal iklim hakimdir. Bitki örtüsü iklimin karakteristik özelliklerini yansıtır. İlkbahar aylarında yağışlarla yeşilliğe bürünür. Yaz sıcaklığı ve kuraklığı ile yeşillikler kaybolur, sararır ve bozkır hâlini alır. İlçede doğal akarsu, -Obruk’taki küçük gölcük dışında- göl ve baraj gölü yoktur; ancak Beyşehir Gölü ve Apa Barajı’ndan gelen kanallar ile kısmî sulama yapılmaktadır.

NÜFUS  DURUMU  

2009 yılı sonu itibariyle adrese dayalı nüfus kayıt tespitleri’ne göre Karatay ilçesi nüfusu kasaba ve köylerle birlikle 257.639’dur. 1985, 1990, 2000, 2008, 2009 yılı adrese dayalı nüfus kayıt tespitlerine göre karşılaştırmalı tablo aşağıdadır:

             1985               1990                 2000                2008          2009

MERKEZ                 122.729       139.982            183.677         231.909       235.958

KAS. ve KÖYLER    23.423         26.093              30.912        21.836          21.681

TOPLAM                  146.152       166.075            214.589       253.745       257.639

            Tabloda da görüleceği üzere son 25 yıllık süreçte köy ve beldelerimizde ciddi bir nüfus artışı olmazken 2000 yılında başlayan azalma devam etmiş, ilçe merkezi nüfusu ise düzenli ve artan bir ivmeyle yükselmiştir.

İDÂRÎ DURUM   

Karatay İlçesi, Konya metropolünde bulunan  merkez ilçelerden biridir. Merkezde 55 mahalle, 4 kasaba,  8 mahalle,  25 köy, 38 mezra olmak üzere 130 yerleşim birimi mevcuttur.    Karatay Belediye Meclisi’nin kararı ve Valilik Makamı’nın onayı ile merkezdeki 108 mahalle arasında yapılan birleştirmelerle mahalle sayısı 55’e düşürülmüştür. Ancak bu karar, Belediye Kanunu’nun ilgili maddeleri çerçevesinde ilk mahallî seçimlerde ve sonrasında icrâ edilecektir.

 Karatay Kaymakamlığına bağlı olarak ilçede; İlçe Jandarma Komutanlığı, İlçe Emniyet Müdürlüğü, İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Sağlık Grup Başkanlığı, İlçe Nüfus Müdürlüğü, İlçe Özel İdare Müdürlüğü,  Mal Müdürlüğü, İlçe Müftülüğü, Tapu ve Kadastro Müdürlükleri kurularak Karatay halkına hizmet vermektedir. Kaymakamlık, İl Özel İdaresi’nden kiralanan bir binada hizmet vermektedir. Aynı binada İlçe Nüfus Müdürlüğü, İlçe Özel İdare Müdürlüğü, Sosyal Yardımlaşma Dayanışma Vakfı ve Yeşil Kart Bürosu hizmet vermektedir. Bina hizmet vermeye elverişli değildir. 

İlçe sınırlarında 1 adet açık cezaevi (200 kapasiteli) ve 1 adet de E tipi cezaevi (500 kapasiteli) bulunmaktadır. Konya Adliye Sarayı 2007 yılından itibaren ilçemiz sınırlarında hizmet vermektedir. Aynı bölgeye Konya Ticaret Odası tarafından Karatay Üniversitesi kurulmuş ve üniversite 2010-2011 eğitim-öğretim yılında üç fakülte ve altı bölümle eğitime başlamıştır. KTO Karatay Üniversitesi’nin kurulması bölgeye eğitim, bilim ve sosyal alanda yeni bir kimlik kazandıracaktır. Bu bölgeye bir de 400 yataklı hastahane yapımı için çalışmalar devam etmektedir.     

 Karatay kent merkezinde Büsan, matbaacılar, toptancılar, kuruyemişçiler ve bakliyatçılar, büyük ve orta ölçekli sanayiciler ve kobiler dahil pek çok sanayi ve ticaret kuruluşu vardır. Konya merkezinde süt ürünlerinin % 80’i Karatay’daki süt fabrikalarında üretilmektedir. 

İlçe merkezinde Yeni Meram Gazetesi ve Kontv, bölgesel boyutta yayın yapan medya kuruluşlarıdır. 1 üniversite,  2 anaokulu, 77 ilköğretim okulu, 19 lise eğitim öğretime devam etmektedir.  4 adet dershane, 1400 öğrenci barındıran 15 öğrenci yurdu  bulunmakta ve ayrıca 2 özel hastahane, 1 Ana Çocuk Sağlık Merkezi, 1 adet diş sağlığı merkezi ve 15 sağlık ocağı vardır. Karatay’da Jandarma personeli hariç toplam 3.487 kamu personeli ile kamu hizmetleri yürütülmektedir.

İlçemizde 286 kadrolu ve 55 kadrosuz cami ve mescit ile buralarda çalışan 459 personel mevcuttur.    Ayrıca, ilçemizde 6’sı yatılı olmak üzere 32 Kur’an kursu faaliyet göstermekte olup, 2008 yılı yaz kurslarında tüm cami ve Kur’an kurslarımızda 3 dönemde toplam 27842 öğrenci eğitim görmüştür. 2008-2009 eğitim öğretim döneminde ise 1572 yüzünden okuyan öğrenci ve 289 hafız öğrenci olmak üzere toplam 1861 öğrenci öğrenimlerine devam etmektedir.

     İlçede 1988 yılından bu yana görev   yapmış kaymakamlar sırasıyla şunlardır: Hüseyin KAYA, İbrahim KAYNAK, Alev AKCURA, Mehmet MIZRAK, Yüksel AYHAN, Mustafa Hakan GÜVENÇER. 27 Temmuz 2009 tarih ve 2009/11095 sayılı Kararname ile Konya İli Vali Yardımcısı Abdullah Etil, Karatay kaymakamı olarak tayin edilmiştir ve halen görevdedir.

İlçede 2010 yılı 1. altı aylık kamu hizmetlerinin yürütümü için yapılan cari gider toplamı 65.307.699.51 TL, ilçe saymanlığınca ödemesi yapılan yatırım gideri toplamı 31.934.26 TL’dir.

 SOSYAL DURUM  

            İlçe merkezi, Konya’nın en eski yerleşim ve ticaret merkezi olmakla birlikte özellikle son elli yılda şehir daha çok Selçuklu ve Meram ilçelerine doğru gelişmiştir. İlçe merkezinde belediyecilik hizmetleri açısından çok ciddi bir altyapı sorunu olmamakla birlikte yapı stoku yenilenememiştir; ancak son yıllarda imar planı düzenlemeleri ve teşvik edilen kooperatifçilik hareketleri ile bu alanda da önemli gelişmeler yaşanmaktadır. İlçe nüfusunun büyük çoğunluğunu dar ya da orta gelir grubundan aileler oluşturmaktadır. Sosyal hayat çok hareketli değildir. Köy yerleşimlerinde ve beldelerde meskenlerin büyük bölümü kerpiçten yapılmıştır.

Konya’ya Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinden gelen vatandaşlarımızın tamamına yakını ilçe merkezine yerleşmişlerdir. Ayrıca; Aksaray ilinden, Karapınar, Seydişehir, Bozkır gibi Konya’nın diğer ilçelerinden de ilçe merkezine göç olmuştur.  Köyler ve bağlılarında yerleşim genel olarak topludur. İstisnaî olarak, yerel dilde yayla diye tabir edilen ve birkaç ev ile ahır ve ağıllardan oluşan küçük yerleşimler de mevcuttur.

            Yağlıbayat köylüleri, 1877 Osmanlı–Rus Savaşı sonrasında ilçemize Kırım’dan getirilerek Obruk Bölgesine yerleştirilmişlerdir. Yenikent köyü ise 1987 tarihinde, Karakaya Barajı’nın yapılmasından sonra Malatya ve Adıyaman illerinden ilçemiz sınırları içerisinde Obruk Bölgesinde kurulmuştur. Köylerde yaşayan nüfusun en az %60’ı kış aylarında Konya il merkezinde ikamet etmektedir.

            İlçemizde elektrik ve suyu olmayan yerleşim birimi olmamakla birlikte yeraltından temin edilen içme sularının sertliği sebebi ile pek çok köyümüzde sorun yaşanmaktadır. Merkezde kanalizasyon şebekesi %75 mevcut olup köy ve kasabalarda atık sular foseptik çukurlarında toplanmaktadır. Arazinin eğimsiz topoğrafik yapısı kanalizasyon yatırımlarını zorlaştırmaktadır.

1987’de kurulan Karatay ilçesi ekonomik sosyal, kültürel ve bilimsel yönden hızla gelişmekte ve kalkınmaktadır. Son yıllarda sadece bu bölgede yedi yeni lisenin inşâ edilmesi ve bu liselerin eğitime başlaması bölgeyi eğitim merkezi haline getirmiştir.

Yerel yönetimin temsilcisi olan Karatay Belediyesi’nin toplu konut projesi ve kooperatifler Karatay’da yeni şehirlerin kurulmasına imkân hazırlamıştır. Özellikle dar gelirli insanların ev sahibi olmalarını sağlamıştır. Yeşil kent kurma projesi Karatay’ı yeşil bir şehre dönüştürmüştür. Konya’nın en büyük parkları Karatay ilçesinde açılmıştır. Planlanan yeni yatırımların realize olması durumunda bu bölgenin sosyo-ekonomik yapısında ve mücavir alanlardaki sivil yapılaşmada çok ciddi ve olumlu gelişmeler olacaktır. Karatay daha rahat yaşanan ve tercih edilen bir ilçe hâline gelecektir.