KADINHANI

KADINHANI RAPORU

1.      İlçenin Resmi Bilgileri

      İl merkezinin 60 km kuzeyinde toplam nüfusu …, merkez nüfusu …..olan ilçenin 39 köy ve kasabası bulunmaktadır. Adını merkezinde bulunan Selçuklu sultanı Raziye Sultan (Kadınhanı)’dan almaktadır.

Diğer bilgiler

  Merkez ilçede ….. mahalle bulunmaktadır.  

2.      Tarihçe

      İlçenin çevresinde Tunç Çağı’na (MÖ.2500-1100) ait höyükler bulunmaktadır. İlçenin verimli toprakları, ovalık alanları Tarih öncesi çağlardan buyana ekilip biçilmektedir. Bölgede Hititler zamanında (MÖ.1750-800) yerleşimin olduğu Köylütulu Köyü yakınlarında bir Hitit barajına ait yazıttan anlaşılmaktadır. Bu yazıt bugün Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde bulunmaktadır. Bu eser Kadınhanı çevresinde Hitit zamanında tarımla uğraşan köy yerleşmelerinin bulunduğunu göstermektedir.

      Daha sonra bölgenin Pers (MÖ. 545-330) hakimiyetine girdiğini görülmektedir. İlerleyen zamanda ise Kadınhanı ve çevresinde Helenistik Krallıklar (MÖ.330-MÖ.30), Roma (MÖ.30-MS.395), Bizans (MS.395- 1071), Selçuklu (11. yüzyıl sonrası) ve Osmanlı dönemleri yer almıştır.

3.      Kültür Varlıkları

      İlçe merkezinde en önemli Kültür varlığı ilçeye adını veren 1223 yılında Raziye Sultan tarafından yaptırılan Selçuklu kervansarayıdır. Bu kervansarayın kuruluşundan sonra ilçe merkezinin yerleşime açıldığını söyleyebiliriz.

   Kadınhanı:

   Konya-Akşehir güzergâhındaki yapı bugünkü şekliyle sadece kapalı kısımdan oluşan kervansaraylar görünümünde olmakla birlikte, giriş cephesinin köşelerindeki duvar kalıntıları, eserin incelediğimiz diğer Selçuklu örnekleri gibi açık ve kapalı kısmı bir arada bulunduran yapılar gurubuna girdiğine işaret etmektedir. Günümüzde ticarethane olarak kullanılan yapıda fazla özenli bir işçilik görülmemektedir. Duvar örgüsünde bol miktarda devşirme antik malzeme yer alır.

   Yapının kapalı kısmına cepheden öne doğru taşırılan taç kapıdan girilir. İç mekan tıpkı Konya çevresindeki bir çok kervansarayda olduğu gibi, boyuna düzenlenen ve ortadaki daha geniş ve yüksek olan üç sahına bölünmüştür. Üst örtü yine beşik tonozdur. Yapının dışa kapalılığı oldukça vurgulanmış, iç kısım ancak her bir sahnın arka duvarında yer alan birer mazgal pencere ile aydınlatılmıştır. Son senelerde hanın ticarethane olarak kullanılmasına yönelik olarak iç mekanda orijinalde bulunmayan bağımsız odalar yaratılmıştır.

   Kervansarayın inşa kitabesi kapalı kısma geçit veren girişin kemer alınlığındadır. Kitabeye göre eser 1223 M. Yılında Mahmud kızı Raziye Hatun tarafından yaptırılmıştır.

Kervansarayda süsleme bulunmamaktadır. Ancak yapının bir çok yerinde karşılaştığımız devşirme antik parçalardaki süslemeler özellikle cephelerde dikkati çekmektedir.

      18. yüzyıldan sonra ilçe merkezine değişik Türkmen boyları yerleştirilmiştir ve bunların oluşturdukları mahallelerde kendi adlarıyla camiler bulunmaktadır. Bu camiler geleneksel ahşap direkli, düz toprak dam üzerine çatılı Vakıf camilerdir.

      Bunların en önemlileri şunlardır.

1. Çarşı (İbrahim Paşa) Camii 1859 yılında yaptırılmıştır.
2. Çavundur Camii 1764 yılında yapılmıştır.
3. Hacı Mehmetli Camii 1516 tarihli bir kitabeye sahiptir. Bugünkü yapı 19. yüzyıla aittir.
4. Kabacalı Camii 1886 tarihinde yaptırılmıştır.
5. Karamanlı Camii 1880 yılında yaptırıldığı kabul edilmektedir.
6. Karahisarlı (Pınarbaşı) Camii 1768 tarihinde inşa edilmiştir.
7. Turgutlu Camii 1730 yılında yaptırılmıştır.

Bu yapılardan başka Kadınhanı İlköğretim Okulu ve İstasyon Binası gibi geç dönem Osmanlı ve Cumhuriyet yapıları bulunmaktadır.

4. Kentin Fiziki Yapısı

    Doğal bir tepenin eteğine kurulmuş olan ilçe merkezini kuzey-güney doğrultusunda ana bir cadde kesmektedir. İlçe merkezi Hükümet Konağı, Tarihi İlkokul, Raziye Sultan Hanı ve İbrahim Paşa çevresinde kentin tarihi çarşısı yer almaktadır. Bu merkeze caddelerle ve geniş sokaklarla mahalleler bağlanmaktadır. Her mahallede daracık sokaklar etrafında kerpiç avlu duvarları içersinde geleneksel Kadınhanı evleri bulunmaktadır. Avlunun bir kenarında ahır, kiler, örtme (mutfak) gibi servis mekanları, diğer tarafında da evler yer alır. Tek katlı, mabeynli; iki katlı sofalı geleneksel Kadınhanı evlerinin birçok örneğini görmek mümkündür. Tarihi evler yeni konutlarla iç içedir.

      Sokak dokusu bozulmamış bazı bölümler korunup, yaşatılmaya uygundur.

4. Sonuç

Şans eseri Kadınhanı ilçesinde başta Raziye Hatun Hanı, adını saydığımız camiler, bazı çeşmeler koruma altına alınmıştır ve hala bazı mahallelerde tarihi doku oluşturan sivil mimarlık örnekleri bulunmaktadır. Bu sebeple Kadınhanı Tarihi Kentler Birliği’ne yapı, kültürel varlıklara ve kent dokusuna sahiptir. Tarihi yapıların restore edilerek koruma amaçlı imar planı yapılarak kentin kültürel birikiminin korunması ve ileriki kuşaklara aktarılması gerekmektedir. Bunu Tarihi Kentler Birliği ortaklığı içinde yapılması uygun görülmektedir.