RİŞVAN, REŞVANLILAR, REŞİ, RIŞAN, RIŞİ AŞİRETİNİN KÖKENLERİ HAKKINDA TETKİK

 YEMENDE SAHABE DÖNEMİ KUR’AN YAZMALARI

17-20 Haziran 2013 tarihleri arasında Yemen El Yazmaları ve Sahabe Dönemi Kur'an-ı Kerim sayfaları ile ilgili,Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Konya Yazma Esrler Bölge Müdürü Bekirt Şahin. TİKA Başkan Yardıncısı Dr. Mehmet Süreyya ER, Doç. Dr.Hayrettin YÜCESOY( Yahudi, İslam, Yakındoğu Dilleri ve Kültürleri Bölümü, Amerika St. Louis'teki Washington Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi), Doç. Dr. Hüseyin Yılmaz Güney ( Florida Tampa Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü Öğretim Üyesi)’in içinde  bulunduğu heyet Yemen ziyaretlerde bulundu.
 Tika Yemen Temsilcimizi Prof.Dr. Faruk Bozgöz'ün her türlü takdirin üzerindeki gayretleri ve yardımları bu ziyareti verimli kıldı.

Yemen'deki el yazmalarından sorumlu olan iki bakanlık bulunmaktadır; Kültür Bakanlığı ve Vakıflar Bakanlığı. El-Camiu'l-Kebir (Ulu Cami) önünde bulunan El Yazmalar Evi/Kütüphanesi Kültür Bakanlığı'na bağlı bir kurumdur. Dr. Mukbil et-Tâm bu kütüphanenin Genel Müdürü. Kütüphanede çok değerli nadir Kur'an el yazmaları ve İslamî ilimlerin değişik branşlarına ait eserler bulunmaktadır. Yemen'deki Kur'an nüshalarının kötü şartlarda muhafaza edildiğine dair Türk basınında çıkan haberler bu ziyaretin ana konusu idi.

 YEMEN VAKIFLAR BAKANLIĞI MEKTEBETU'L-MAHTUTAT (EL YAZMALARI KÜTÜPHANE SI) VE CAMİİ KEBİR ZİYARETİ

Yemen Vakıflar Bakanlığı'na bağlı Mektebetu'l Mahtutat'taki Kuran-ı Kerim Yazmaları ve Osmanlı dönemi Yemen'e ait vakıf senedi Müsvedde Sinaniye

Yemen Vakıflar Bakanlığı'na bağlı Mektebetu'l Mahtutat'taki Kuran-ı Kerim

Yazmaları

Yemen Vakıflar Bakanlığı'na bağlı Mektebetu'l Mahtutat'taki Kuran-ı Kerim Yazmaları

Mektebetu'l-Mahtutat, Camii Kebir'in hemen yakınında olan bir yerdir. Buradan Yemen hükümeti tarafından İtalyan bir şirkete restorasyonu yaptırılan Camii Kebir'de bundan 5 yıl önce ve 6 ay önce olmak üzere İslam'ın en erken dönemine ait Kur'an-ı Kerim parşömenleri bulunmuş, bunlardan ilk bulunan Kur'an sayfaları Almanlar tarafından mikrofilmlere alınmışlardır. Ancak yakın dönemde bulunan yazmalar konusunda bir çalışma yapılmamıştır. Bunlara Rukuk denilmektedir. Bu Kur'an yazmaları restorasyona ihtiyaç duymaktadırlar. Ayrıca dijital ortama aktarılarak saklanılmaları da gerekmetedir.

Eski Sanaa Babu'l-Yemen'de bulunan Camiu'l-Kebir (Ulu Cami)'de 6 yıldır İtalyan bir firma tarafından sürdürülen restorasyon çalışmaları

• YEMEN KÜLTÜR BAKANLIĞI DARU'L-MAHTUTAT ZİYARETİ:

Daru'l-Mahtutat kütüphanesi Kültür Bakanlığı'na bağlı bir kurum ve genel sorumlusu Dr. Mukbil et-Tâm'dır. Kur'an yazmaları ile ilgili bahse konu yazmaların büyük çoğunluğu burada saklanmaktadır. Buranın ziyareti esnasında; uhdelerinde bulunan İslam'ın ilk dönemine ait Kur'an yazmaları ve diğer nadir yazma eserlerin sergilenip tanıtılacağı Türkiye'nin iki vilayeti (Konya ve İstanbul) nde gerçekleştirilmesinin güzel olacağı konusunda fikir oluşmuştur.

Yemen'de son dönemde bulunan İslam'ın ilk dönemine ait acil restorasyona ihtiyaç duyan

__________________________ Kur'an-ı Kerim El Yazmaları____________________________

Günümüzde tam veya tamama yakın mushaflar olarak Kur'an'ın Topkapı, İslam Eserleri

Müzesi, Kahire (iki nüsha) ve Taşkent nüshaları olmak üzere dört tanesi bilinmektedir. Bunların tensih tarihi de Hicri ikinci yüzyılın ortalarına veya sonlarına kadar gider. Çok daha erken döneme ait fragmanlar da mevcuttur ama çok dağınık yerlerde bulunmaktadırlar. Bunların kahir ekseriyetinin ne kaliteli bir dijitasyonu ne de dökümü yapılmıştır. Günümüzde hala incelenmemiş Kur'an parçalarının bulunduğunu bildiğimiz ilk ve tek yer Yemen'deki Büyük Cami yazmalarıdır. 1980'lerde bir Alman araştırma timinin bunlardan sadece bir kısmının fotoğraflarını çektiğini ve bunları peyderpey yayınlamaya başladığını biliyoruz. Bugün en önemli koleksiyonlar üç ana yerde bulunmaktadır:

1.         San'a Büyük Cami Külliyatı: Binlerce fragmandan bazıları tasnif edilmiş olup bazılarına hiç dokunulmamıştır.

2.      Corpus Coranicum projesi: Bu Merkezin uhdesinde İkinci dünya savaşı öncesinden kalma 450 film makarası ve sayısı 35.000'i bulan San'a'daki mushaf fragmanlarının bir kısmını içeren fotoğraf koleksiyonu.

3.  Dünyanın değişik yerlerinde bulunan muhtelif koleksiyonlardaki fragmanlar.

Yemen'de son dönemde bulunan İslam'ın ilk dönemine ait acil restorasyona ihtiyaç

duyan Kur'an-ı Kerim El Yazmaları

Yemen Kültür Bakanlığı Daru'l- Mahtutat (El Yazmaları Kütüphanesi) 18 Haziran 2013 tarihinde heyetimizce ziyaret edilmiştir. Çelik kasa ve sandıklarda saklanan en eski Kuran Rukukları (sayfaları)nın bulunduğu depo, kütüphane içerisindeki restorasyon birimi ve özel kütüphanelerin bulunduğu birimler gezilmiş ve Bakanlık vekili Dr. Mukbil et-Tâm ve diğer kütüphane çalışanlarından bilgiler alınmıştır. Kuran Rukuklarından (Sayfalan/Fragmanları) 13.000 (onüçbin) tanesi onarılmış, fihristlenmiş ve güvenli bir ortama aktarılmış olduğu, yaklaşık 6000 (altıbin) adetinin henüz onarımı ve tespitinin henüz yapılamadığı ancak çalışmaların sürdürüldüğü bildirilmiştir. Bu 6000 rukukun onarım ve temizlenmeye ihtiyacı vardır. Bu 6000 rukuktan 5000 tanesi demirden çantalardadır ve anahtarları 4'lü üyeden oluşan sorumlu grubun bir elindedir. Yemen Vakıflar Bakanı ile görüşme sırasında ise Bakan bey bu rukukların %70inin Vakıflar Bakanlığı'na ait olduğu ve bu mezkur kütüphanede saklandığını söylemiştir.

Daru'l-Mahtutat'taki el yazmalarının restorasyonun yapıldığı yeri heyetimizin Dr. Mukbil et- Tâm'ın rehberliğinde ziyareti

Daru'l-Mahtutat'ın Rukuk Birimi Sorumlusu Abdulkuddus Mahammed Salih Kayser beyden alınan bilgilere göre; yine bu kütüphanede Kuran Rukuku olmayan, başka İslamî İlimlere ait olan rukukta bulunmaktadır ki bunların sayısının da 318 adet olduğu belirtilmiştir.

İslamın ilk dönemlerine ait bu rukukun yazı çeşitlerinin ise aşağıdaki türlerde olduğu belirtilmiştir: 1. Hicazi ki bu bilinen en eski Kuran hattıdır ve Birinci Hicri Asra dayanır.

2.  Kûfi. Farklı Kûfi türleri vardır.

3.  El-Meşk

4.  El-Besît

5.  Eş-Şarkî

6.  El-Mağribî

7.  El-Mukavvil

8.  Es-San'anî

Bu rukukların büyük çoğunluğu ilk beş hicri asra ait olduğu bilinmektedir.

El Yazmalarının saklandığı Demir/Teneke Sandukalar

El Yazmalarının saklandığı Demir/Teneke Sandukalar

Yemen Milli Arşiv Merkezi'ndeki tasnif edilmiş vesikalar; Osmanlı dönemine ait olan

belgeler ve yazışmalar da bulunmakta.

SANA'A BÜYÜKELÇİLİĞİMİZİ ZİYARET

Sana Büyükelçimiz Fazlı ÇORMAN beyefendi heyetimiz onuruna akşam yemeği vermiş ve yemekte Yemen'deki El Yazmaları ilgili fikir alışverişi ve değerlendirmeler yapılmıştır.