ESKİ DÜNYA YENİ DÜNYA

Bekir ŞAHİN

Bizler kimilerine göre şanslı bir nesil kimilerine göre bahtı kara bir nesiliz. Kim ne derse desin, nasıl yorum yapılırsa yapılsın biz; mutluluk arayan bir nesiliz. Ayrıca eski dünya ile yeni dünyayı gören bir nesiliz. Bir zamanlar bizim dünyamızda her şey doğaldı, yediğimiz ekmek türüm türüm kokardı. Meyvelerimiz kurtlu idi ancak kimyasal ilaçlardan uzaktı. Sebzelerimiz hormonsuzdu, suyumuz klorsuzdu, buna rağmen mikrop suzdu. Teneffüs ettiğimiz havamız temizdi.

Tavuklarımız, horozlarımız özgürdü, sokaklarda gezip dolaşır, akşam olunca kümeslerine dönerlerdi. Yumurta larında bir lezzet vardı. Sığırlarımız köy meydanında toplanır, bir çobanın eşliğinde otlarlar, akşam olunca da ahırlarına dönerlerdi. Koyunların kuzuların melemesi, ineklerin böğürmeleri akşam şenliğinin habercisiydi. Danalar kuzular emişirler, inekler koyunlar sağılırlardı. Sütler pişirilir, yağa, yoğurda, peynire dönüştürülürdü. İşler zevkli, ürünler lezzetli idi. Çobanlar merhametli, hayvanlar masum ve itaatli idi.

 Tarlalar sabanla, pullukla sürülür, ekinler orakla, tırpanla biçilirdi. Biçilen ekinler desteler haline getirilir, desteler yığın olur, yığınlar harman yerinde katara dönüşürdü. Katarlar düvenle sürülerek tınas olur, tınaslar yabalarla savrularak deneler samandan ayrılırdı. Sonra kalburla gözerle ceplenir, telislere doldurularak ambarlara besmele ile konurdu. Öşürü ihmal edilmez, fakirler unutulmazdı.

Kenarda köşede, ,çarşıda, pazarda  mescit denilen küçük, kerpiçten mekanlar vardı. Minareleri tıkızdı. Maaşlı imam ve müezzinleri de yoktu. Kapıları kilitlenmezdi. Günün her saatinde yolcu, mukim herkes namazlarını burada kılabilirlerdi. Yazın çocuklara namaz sure ve duaları öğretilirdi. Elifba ve Kuran buralarda öğrenilirdi. Mevlit okunur, hatim duaları yapılırdı.

Maaşlı imam ve müezzinleri bulunmazdı. İşin ehli imamlık yapar isteyen kamet getirirdi.

Zamanla bu mescitler yıkıldı zevkten, sanattan uzak, devasa camiler yapıldı. Maaşlı imamlar, müezzinler atandı. Giderleri kamu kaynaklarından ödenmeye başlandı. Adete resmi daireler haline geldi. Belli saatlerde açılıp kapılarına kilitler vuruldu. Cemaat azaldı lüks ve debdebe artırıldı.

Bankanın yolu bilinmezdi; devlet çeşmesi denir suyu içilmezdi. Hatta önünden koşarak geçilirdi. Kredi kartları yoktu ama karzıhasen müessesesi harıl harıl işlerdi. Herkes bir birine güvenir, küçükler sevilir büyüklere saygı gösterilirdi.

Yollar tenha sakin ve sessizdi. Su şırıltısı, kuş cıvıltısı, kağnı gıcırtısı ve ataraba çarpanası sesleri müzik sesinden daha etkiliydi. Ne trafik kazası haberleri duyardık ne korna sesleri. Park sorunu hava kirliliği nedir bilmezdik.

Çocukluğumuzda süper- hiper marketler yoktu. Bakkallar, çerçiler vardı. Boyalı neidüğü belirsiz yiyecekler de bilmezdik. Halkalı şekerler, keçiboynuzu, leblebi, kuru üzüm vazgeçilmez yiyeceklerimizdendi. Gazoz, ayran, şerbet, süt nitelikli içeceklerimizdendi. Çerçiden bakkaldan alışverişimiz parayla değil, yumurtayla, arpayla buğdayla yapardık.

 Belki bunlar ilkel uygulamalardı. Ama biz çocukları sevindiriyordu. Sevincin ilkeli, çağdaşı yobazı, geri kalmışı, olur mu? Bilmem, belki de olur.

Evimizde televizyon yoktu, radyo telefon zenginlerin lüksüydü, cep telefonu henüz icat bile edilmemişti, bilgisayar, internet, çetleşme, sanal görüşme-tanışma henüzhayal bile edilemiyordu.

Enflasyon, kriz, borsa, dolar, Euro, istikrar, istikrarsız lık, köşe dönme, rant, küresel sermaye kelimeleri lügatimize girmemişti.

Biz bulgur pilavını tahta kaşıkla yedik. Tastan ayran içtik. Ceplerimize kuru üzüm, leblebi, kavurga koyduk. Yer sofrasına oturduk, yer yatağında yattık, gaz lamba-sında ders çalıştık. Çarık görmedik ama lastik ayakkabılar giydik. İskarpin giymek en uzak hayalimizdi. Kerpiç evlerde yaşadık, ahır sekisinde yattık, onlarla yaşadık; ardından apartmanları, gökdelenleri seyre daldık.

Güneşin yatarken üzerimize doğması büyük ayıptı. Medeniyetimiz şafak medeniyeti idi. Yatsı namazından sonra uçkurlar çözülür, yatağa girilir, şafakla beraber ayakta olunurdu. Yatmasını bilmeyen kalkmasını da bilmez düstur edinirdi. Zamanın kıymeti bilinir, berekete gönülden inanılırdı. Eşe dosta selam verilir, hal hatır sorulurdu.

Rızkın helali aranır, Allah'ın Rezzak sıfatına eksiksiz iman edilirdi. Rızık ne azalır ne çoğalırdı. Yalnız ademoğlunun sabırsızlık ederek helal rızkını haram edebileceği düşünülürdü.

Acılar paylaşılarak azaltılır, mutluluklar paylaşılarak çoğaltılırdı. Doğum, ölüm, düğün, sünnet, hastalık, seyahat, hac, askere gidiş, askerden dönüşün bir anlamı ve espirisi vardı. İpten kilitler, çividen anahtarlar kullanılırdı. Kapılar iple bağlanır. Yazın pencereler açılarak yatılırdı. Hırsızlık duyulmaz, niza çıkarılmazdı. Rant kelimesi lügatlerimizde yoktu. Hortum ve hortumcu bilinmezdi. O dönemde, semerciler, kalaycılar, körükçüler, demirciler, nalburiyeciler, tuhafiyeteciler, atarlar, çelepler, sakatatcılar vardı.

O günlerde insanların gönülleri zengindi, kanaat vardı, şükür vardı, bereket vardı, huzur vardı.Sokakta bir şey yenilmezdi, pazardan aldıklarımız açıkta getirilmezdi. Şimdi, dışarda tıkınmayı şehirleşme zannettik. Ambalajlı ürün tüketmeyi, zenginleşme olarak gördük

Dolayısıyla, ya kafayı değiştirip, özümüze döneceğiz ya da nerde bulduk orada yiyeceğiz.

Dünde bügünde çok şey değişti ancak sünnetullah (doğa yasaları) değişmedi; Uyanırsın, uykun gelir, uyursun uyanırsın, açsın yersin, toksundur, yine acıkırsın, su içersin, kanamazsın... Sefil bir hayat içindeyiz

Bu sefillik içerisinde düşünüyorum: Şimdi neyimiz var neyimiz yok? Nelerimiz muhafaza edilmiş nelerimiz yok edilmiş?