Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ağmet Ağa Kütüphanesi’nde Yapılan Çalışmalar Çalışmalar

Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ağmet Ağa Kütüphanesi’nde Yapılan Çalışmalar Çalışmalar
Bekir   ŞAHİN[1]




ÖZET
Tarihi Rodos Adasında günümüzde “Türk” ismine izin verilmediği için “Müslüman Kütüphanesi” olarak adlandırılan ve yıllardır tarihi bir mimari yapı içerisinde bulunan Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi’ndeki el yazması kitaplar 2008 yılının sonunda TİKA nın organizasyonuyla tarafımızca yerinde incelenmiştir. Bir an önce bu nadide koleksiyonun sağlıklı bir ortamda güvenli bir şekilde muhafazası ve dijital ortama aktarılarak okuyucu ve araştırmacıların hizmetine sunulması gerektiği kanaatine varılmıştır.
Bu konuda her türlü desteği veren TİKA nın katkıları ve Rodos Başkonsoloğluğu’nun operasyon desteğiyle 2009 yılı başında bir yandan kütüphanenin güvenlik sistemiyle ilgili modernizasyon yapılmıştır. Bir yandan da Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi ve Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi personellerinden oluşan ekip kütüphanede bulunan el yazması kitapların dijital çekim işlemlerini gerçekleştirmiştir. Bu sırada acil bakım ve restorasyonu gerektiği tespit edilen kitapların restorasyon işlemleri de 2010 yılı başlarında Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi’nden giden uzman bir ekip tarafından başlatılmıştır.
Her yıl milyonlarca turist tarafından ziyaret edilen kütüphane binası, mimari özelliklerinin yanı sıra içinde barındırdığı Türk İslam Kültür ve Sanatının çok değerli örneklerinden oluşan kitap koleksiyonu ve etnoğrafik eserleriyle ile de önemli bir kültür merkezi durumundadır.
Dönemin ilmi alanlarda bilinen eserlerinden derlendiği görülen ve 20 farklı disiplinde 816 cilt nitelikli el yazması kitaptan oluşan Hafız Ahmed Ağa Koleksiyonu, Hafız Ahmed Ağa Vakıf mührünü taşımaktadır. Kuruluş dönemi demirbaş defterin de mevcut olduğu göülmüştür. Bir kaç eksik dışında bu defterde kayıtlı kitapların tamamın yerinde olduğu tespit edilmiştir.  Ayrıca kütüphanede civar medrese, cami ve şahıslardan yakın dönemde kütüphaneye getirildiği düşünülen ve hiçbir kaydı bulunmayan 459 cilt yazma kitap bulunmaktadır.
Kütüphanede toplam 1288 cilt kitap içerisinde 2187 eser yer almaktadır. Ayrıca Hafız Ahmed Ağa mührü taşıyan ilk grup eserler kitap sanatları açısından dikkat çekmektedir.
Bu makalemizde Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ağmet Ağa Kütüphanesi Eserleri ile ilgili yapılan çalışmalar anlatılacaktır.

RODOS FETHİ PAŞA VAKFI HAFIZ AHMED AĞA KÜTÜPHANESİ

Tarihi Rodos Kalesi içerisinde, Osmanlı dönemi camii, hamam, imaret, medrese vb. eserlerin de bulunduğu bir bölgede yer alan kütüphane binası avlu kapısı üzerinde yeralan kitabesinden hicrî 1208 (milâdî 1793-94) tarihinde inşa ettirildiği anlaşılmaktadır.[2]
Kütüphane dikdörtgen plânlı olup; iki odası bulunmaktadır. Odaların üzerleri yarım küre biçiminde iki kubbe ile örtülüdür. Yapıya beş basamaklı bir merdivenle çıkılmaktadır. Girişteki mekân okuma salonu, diğer bölüm ise kitap deposu olarak kullanılmaktadır.[3]
Rodos’un Uzgur Köyü’nde doğan adadaki saat kulesini inşâ ettiren Tophane Müşiri Ahmed Fethi Paşa’nın babası, eski Rikâbdâr-ı Şehriyârî Hâfız Ahmed Ağa’nın ismi verilmiştir.
Avlusunda Kur’an okumak için odalar, bir kuyu ve bir çeşme bulunmaktadır. Kütüphanenin vakfiyesinde yer aldığı üzere Rodoslu Türkler geçmişten bugüne bayramlarda bu avluda kurban kesip, aşure pişirmektedirler.[4]
Rodos ta Türk izlerinin silinmemesine vesile olan, vakıflarıyla yaşatan; Rodosî Hafız Ahmed Ağa ve oğlu Ferit Paşa[5] önemli şahsiyetlerdir.
Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi, bazı kaynaklarda yaptığı bazı düzenlemelerden dolayı oğlunun adıyla, “Fethi Paşa Kütüphanesi” adıyla da anılmaktadır. Bunun sebebi; Fethi Paşa’nın İstanbul’dan getirttiği kitaplarla kütüphaneyi zenginleştirmesidir. Fethi Paşa sonraları, kütüphanenin bulunduğu mahallin yakınına vakıf olarak bir rüştiye mektebi ve saat kulesi ile bunlara gelir temin eden 14 dükkân inşa ettirir. Daha çok medrese öğrencilerinin istifade ettiği anlaşılan kütüphane, 1863 yılında meydana gelen büyük depremde hasar görmüştür.
Avlusunda Kur’an’ı Ker’im okumak için inşa edilmiş olan iki bina, Hasan Ağa tarafından 1797’de yaptırılan bir çeşme ve bir kuyu bulunmaktadır. Ayrıca, Rodos’ta Osmanlı döneminde inşa edilmiş ve günümüze ulaşmayan çok sayıdaki yapının kitabeleri sergilenmektedir.
Hafız Ahmed Ağa’nın memleketi Rodos’ta kurulan kütüphanenin vakfiyesinin Üsküdar Hacı Selim Ağa Kütüphanesi ve Konya’daki Yusufağa Kütüphanesi vakfıyla büyük benzerlikler olduğunu görüyoruz. Hafız Ahmed Ağa’nın memleketi Rodos’ta kurulan kütüphanenin vakfiyesi hazırlanırken Hacı Selim Ağa Kütüphanesi ve Konya Karatay Yusuf Ağa Kütüphanesi vakfiyelerinden yararlanılmış olduğunu görüyoruz. [Yusuf Ağa ile Hafız Ahmed Ağa kütüphane mühürlerinin, Kitap cilt ve mahfazalarının ve vakfiyelerinin bibirlerine benzerliği, aynı dönemde kurulmuş olmaları ve Yusuf Ağa’nın da Giritli olması aralarındaki etkileşime işaret etmektedir.]
Hafız Ahmed Ağa kütüphanesinin, 1208/1793 tarihli vakfiyesinde kütüphanesine tayin edilecek her iki hafız-ı kütübün de ulemadan olup kütüphanede haftada beş gün ders okutmalarını şart koşmuştur.
Yine vakfiyede, kaybolan kitapları hafız-ı kütüblerin tazmin edecekleri belirtilmiştir. Hafız-ı kütüblere yiyecek yardımının yanında, kütüphane kurucusunun tahsis ettiği evde oturacakları ifade edilmiştir.
Hafız-ı kütüblüğün babadan oğla geçmesinin ahali-i beldenin uygun görmesi ve kefil olması hâlinde kasr-ı yed yoluyla görev devrinin mümkün olabileceği belirtilmiştir.
Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi’ndeki kitapların hiçbir şekilde ödünç verilememesi de vakfiye şartları arasındadır.   
Hafız Ahmed Ağa’nın vakfiyesinde, bu asır kütüphanelerinde artık yaygın bir hâle gelmeye başlayan kütüphanede ibadet ve dinî faaliyetlere de büyük ölçüde yer verdiğini görmekteyiz. Mevlid, Regaib, Mi’rac ve Berat gecelerinde Baş hafız-ı kütüb Efendi’nin nezâretinde toplanacak yirmi derviş yetmişbeşbin kelime-i tevhid okuyup sevabını kütüphane kurucusu ve ailesinin ruhlarına bağışlayacaklardır. Ayrıca belirtilen gecelerde kütüphanede gaziler helvası pişirilip dağıtılacaktır. Her yıl Muharremin onbeşinde kütüphane avlusunda pişirilecek aşure ve kurban bayramlarında mütevelli tarafından satın alınıp kesilecek koyunlar “hazırun olan fukara-i müslimine” tevzi ve taksim ve it’am olunacaktır. Ahmed Ağa ayrıca, Şevvâl ayının ilk altı gününde oruç tutacak kütüphane personeli için her akşam hafîz-ı kütüblerin odalarında iftar için yemek hazırlanmasını istemektedir.[6]
  
Rodosî Hafız Ahmed ağa ve  oğlu Fethi Ahmed Paşa’nın inşa ettirdikleri eserler geçmişten günümüze gelen önemli kültür varlıklarıdır. Bu eserler, imparatorluk coğrafyasında vakıf kültürünün ne kadar etkili olduğunu göstermesi açısından da ayrı bir öneme sahiptir.[7]
Ahmed Fethi Paşa, babasının ihya ettiği kütüphaneyi İstanbul’dan getirdiği, el yazması ve nadir matbu kitaplarla zenginleştirmiştir.[8] Kütüphane avlusunda yer alan vakfa ait evde yaşayan vakıf mütevelli vekili ve aynı zamanda kütüphane görevlisi Yusuf KIBRISLI’nın verdiği bilgiye göre 1995 yılına gelene kadar kitapların kolilerde bulunduğu ve bu tarihte kolilerden çıkartılarak raflara yerleştirilmiştir.
Sonradan kütüphaneye gelen kitaplar dışında vakfa ait olan bütün kitapların deri üzeri ebru kâğıt kaplı mahfazaların içinde bulunmaktadır. Ancak bu mahfazaların bir kısmı yıpranmış ve parçalanmış durumdadır. Üzerinde kütüphane mührü bulunan kitapların, konularına göre gruplandırılmış olup, dağılımı şöyledir;
Kur’an-ı Kerim; 17 adet, Tefsir; 74, Kıraat; 9, Hadis; 111, Fıkıh; 120, Mevâiz; 22,  Meân-i ve’l-Beyan; 18, Edebiyat; 41,Tarih; 41, Kelam; 49, Feraiz(Miras Hukuku); 14, Usul-ü Fıkıh (Fıkıh Metodolojisi); 22, Tasavvuf; 45, Lügat; 32, Siyer; 22, Astronomi; 24, Tıp; 21, Nahiv; 43, Sarf; 17, Felsefe-Mantık-Hey’e; 55 adet şeklindedir. Orijinal demirbaş defterine kayıtlı bulunduğu ve toplam sayısının 797 adet olduğu tespit edilmiştir.
Nadir matbu kitap sayısının 982 olduğu, 1928 sonrası 119 muhtelif matbu kitabın bulunduğu; bu duruma göre kütüphanede 1240 yazma eser, 1101 matbu eser olmak üzere toplam 2348 kitabın bulunduğu görülmüştür.
Kütüphanede bulunan bir kolinin açılarak yapılan tasnif sonucunda 1910-1930 yılları arasında yayınlanmış çeşitli gazetelerin bulunduğu ve bunların; 1926,27 ve 28 yıllarında Rodos’ta haftalık olarak yayınlanan Selam Gazetesi 15 cilt halinde, 1911 yılına ait Paris’te Osmanlı Türkçesi olarak yayınlanan İkdam Gazetesi ve Hakimiyet-i Milliye, Tasvir-i Efkar, Tevhid-i Efkar, Vakit, Akşam, Sebilü’r-Reşad, Esas Muhafazakar, Hilal-i Ahmer, Ahenk, Afitab, Zümrüd-ü Anka, Söz, Yeni Gün, Köy Hocası, Papağan, Karagöz, Antalya, Sırat-ı Müstakim isimli gazete ve mecmuaların bazı sayılarının olduğu tespit edilmiştir.

Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ağmet Ağa Kütüphanesinde yapılan çalışmalar

Rodos’a 21.12.2008 tarihinde gidilmiş ve Fethi Paşa Vakfı bünyesinde yer alan Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi’nde bulunan el yazması ve Arap harfli nadir basma eserlerle ilgili 03.01.2009 tarihine kadar süren bir çalışma yapılmıştır.
Yapılan inceleme ve çalışmalar neticesinde;
1- Tarihi Rodos Kalesi içerisinde, diğer birçok Osmanlı dönemi camii, hamam, imaret, medrese vb. eserlerin de bulunduğu bir bölgede yer alan Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi’nin etrafı yüksek duvarlarla çevrili bir avlu içerisinde kubbeli mimariye sahip 18. yy taş bina İki bölümden oluşmakradır. Binanın arka tarafı kitap deposu, ön tarafının ise okuma ve sergi salonu olarak kullanılmaktadır.
2- Depo kısmında kitapların ahşap dolaplar içerisinde camlı-kapaklı raflarda muhafaza edildiği,
3- Sonradan kütüphaneye gelen kitaplar dışında vakfa ait olan bütün kitapların üzeri ebru kâğıt kaplı mahfazalarının bulunduğu ancak bu mahfazaların birçoğunun yıpranmış ve parçalanmış olduğu,
4- Kütüphane avlusunda yer alan vakfa ait evde yaşayan vakıf mütevelli vekili ve aynı zamanda kütüphane görevlisi Yusuf KIBRISLI’ nın verdiği bilgiye göre 1995 yılına gelene kadar kitapların kolilerde bulunduğu ve bu tarihte kolilerden çıkartılarak raflara yerleştirildiği,
5- Depo kısmında iki adet klima ve bir adet nem toplama cihazının bulunduğu ve bunların faal olduğu,
6- Depo kısmında güvenlik kamerası olmadığı, sadece okuma salonunda 1 adet kayıt yapmayan kamera bulunduğu,
7- Kütüphanede alarm sisteminin olduğu ve bu sistemin Atina merkezli takip edildiği,
8- Vakıf kitapları arasında nadir olarak nitelendirilebilecek nüshaların ve kitap sanatları bakımından değerli kitapların bulunduğu,
9- Üzerinde kütüphane mührü bulunan kitapların, konularına göre gruplandırılmış olup, orijinal demirbaş defterine kayıtlı bulunduğu ve toplam sayısının 797 adet olduğu,
10- Kütüphanede vakıf kitapların dışında 450 adet kayıtsız el yazması kitap bulunduğu,
11- 1928 öncesi nadir matbu eser kategorisine giren kitap sayısının 982 olduğu, 1928 sonrası 119 muhtelif matbu kitabın bulunduğu; bu duruma göre kütüphanede 1240 yazma eser,1101 matbu eser olmak üzere toplam 2348 kitabın bulunduğu,
12- Kütüphanede bulunan bir kolinin açılarak yapılan tasnif sonucunda 1910-1930 yılları arasında yayınlanmış çeşitli gazetelerin bulunduğu ve bunların; 1926,27 ve 28 yıllarında Rodos’ta haftalık olarak yayınlanan Selam Gazetesi’nin kitaplaştırılmış olarak 15 cilt halinde, 1911 yılına ait Paris’te Osmanlıca olarak yayınlanan İkdam Gazetesi ve Hakimiyet-i Milliye, tasvir-i Efkar, Tevhid-i Efkar, Vakit, Akşam, Sebilü’r-Reşad, Esas Muhafazakar, Hilal-i Ahmer, Ahenk, Afitab, Zümrüd-ü Anka, Söz, Yeni Gün, Köy Hocası, Papağan, Karagöz, Antalya, Sırat-ı Müstakim isimli gazete ve mecmuaların bazı sayılarının olduğu görülmüştür
Ayrıca kütüphanede bulunan el yazması kitaplar tek tek incelenerek;
a- Kütüphane mührü taşıyan yazmalar orijinal demirbaş defteri ve sınıflandırmaya sadık kalınarak TÜYATOK (Türkiye Yazmaları Toplu Kataloglama Sistemi) standartlarına göre tespitleri yapılmış; kitapların dış ve iç ölçüleri, yazı, kağıt, cilt ve sanatsal özellikleri kayıt altına alınmıştır.
b- Kitapların başlangıç-bitiş bölümleri ile hat, tezhib ve cilt özellikleri açısından sanatsal değer taşıyan kısımlarının dijital çekimleri yapılmıştır. Çekilen toplam fotoğraf sayısı yaklaşık 12.000 pozdur.
c- Kütüphaneye sonradan gelen kayıtsız kitaplar tespit ve çekimlerinin ardından “Bağış Kitaplar” olarak numaralandırılıp kaydedilerek mühürlenmiş ve etiketlenmiştir.
d- Kitapların birçoğunun kurt yenikli olduğu ancak bu durumun yeni olmadığı,
e- Kitapların bir kısmında mürekkep korezyonu ve mantarlaşma olduğu,
f- Kitaplarınbazıların bazılarının kırılgan ve gevrek bir yapıya sahip olduğu görülmüş ve bu duruma nem kontrolünde aşırıya kaçılmasının sebep olduğu düşünülmüştür. Zira ortamda iklimlendirme yapıldığı halde kitapların kapak içleri ve sayfa aralarında bol miktarda pudraya rastlanmış, bunlar temizlenmiştir.
g- Koli içerisinde katlanmış vaziyette saklanan gazetelerin de katlanılmış bölgelerinde kırılmaların olduğu görülmüş ve onarımı yapılıncaya kadar mevcut haliyle muhafaza edilmesinin uygun olacağı düşünülmüştür.
2- Tarihi bir külliyenin parçası olarak bilim ve kültür tarihimiz açısından çok önemli bir koleksiyona sahip olan Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi’nde bir dizi çalışma yapılarak hem mevcut eserlerin daha iyi şartlarda muhafazası hem de bilim dünyası ve araştırmacıların hizmetine sunulması mümkün olacağı düşünülmüşür.
Bu çerçevede;
a- Kütüphanede, fiziki çevre ve ortamın kitap muhafazası için uygun ve iklimlendirme cihazlarının yeterli olduğu ancak mevcut personelin yeterli ve doğru bilgilere sahip olmadığı anlaşılmış, kütüphane ortamının daha sağlıklı yönetilmesi açısından görevli personelin organize edilecek bir program çerçevesinde teknik eğitim verilip uygulamaların yerinde gösterilmesinin uygun olacağı,
b- Güvenlik açısından mevcut alarm sistemine ilave olarak 24 saat kayıt yapan kamera sistemiyle donatılması,
c- Kitapların tamamının çekimlerinin yapılarak dijital ortama aktarılması,
ç- Oluşturulan dijital arşivin araştırmacıların hizmetine sunulabilmesi için kütüphaneye gerekli bilgisayar sisteminin ve programların kurulması, dolayısıyla kitapların yerlerinden çıkarılmaması,
d- Acil onarıma ihtiyacı olan 30 civarında yazma eser tespit edilmiştir.
Bu tespitlerden bir yıl sonra, TİKA koordinasyonu ile 11.02.2009 tarihinde Rodos’a gidilmiş ve Fethi Paşa Vakfı bünyesinde yer alan Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi’nde bulunan el yazması ve Arap harfli nadir basma eserlerle ilgili 12.03.2009 tarihine kadar süren bir çalışma yapılmıştır.
Yapılan çalışmalar neticesinde;
1- Kütüphanede bulunan yazma eserlerin tamamının çekimi yapılarak dijital ortama aktarımı gerçekleştirilmiş ve harici hard disklere kopyalanmıştır. Çekimi yapılan el yazması kitaplarla ilgili sayısal veriler şu şekildedir:
Vakıf Koleksiyonu:
Bölüm
Kitap Sayısı
Poz Sayısı
Boyut (gb)
Astronomi-Nücum
24
4.211
11,4
Edebiyat
45
10.323
13,2
Feraiz
14
2.263
3,21
Fıkıh
120
38.785
70,1
Hadis
111
38.145
64,3
Kelam-Akaid
49
8.671
12,3
Kıraat
24
4.980
4,29
Kur’an-ı Kerim
17
2.454
7,93
Lügat
32
9.259
15,7
Mantık-Felsefe
55
8.082
18,8
Meani ve’l-Beyan
19
4.070
5,27
Mevaiz
21
3.835
5,72
Nahiv
43
9.102
11,5
Sarf
17
2.038
4,08
Siyer
22
5.509
9,40
Tarih
41
10.887
18,5
Tasavvuf
45
13.886
24,3
Tefsir
74
28.262
41,3
Tıp
21
5.195
12,1
Usulü’l-Fıkh
22
5.039
8,01
…..
816
215.000
361.41
Bağışlar
459
78.563
161
Toplam
1.275 yazma
293.563 poz
522.41 gb
2- Çekimi yapılacak kitapların sayfaları numaralandılmış, karışık durumda olan sayfalar düzenlenmiş, yapışık durumdaki sayfalar uygun malzemeler yardımıyla açılıp çekime hazır hale getirilmiştir.
3- Vakıf koleksiyonunda bulunan Kur’an-ı Kerimlerden sanatsal özellikte olanlarının tamamı çekilmiş, diğerlerinin belirli kısımları çekilmiştir.
4- Rodos’ta haftalık olarak yayınlanan 1926-1936 yıllarına ait Selam Gazetesi’nin Kütüphanede kitaplaştırılmış olarak bulunan 15 cilt içerisindeki nüshaları ile bazı diğer gazete ve mecmuların çekimi yapılmıştır. Poz sayıyısı. 3091 dir.
5- Rodos’ta ikamet eden Nuri ALAYALI ile yapılan görüşme sonucu kendisinin yakın tarihe ışık tutacak bilgi ve belgelere sahip olduğu; ayrıca evinde oldukça değerli kitap ve tablolardan oluşan zengin bir koleksiyon barındırdığı görülmüş, belgelerden bir kısmının çekimi yapılarak kopyaları kütüphaneye konulmuştur.
6- Rodos Başkonsolosluğu’na ulaşan İstanköy Adası Cezayirli Camii’nde değerli yazma kitap ve Kur’an-ı Kerim olduğu bilgisinden hareketle Başkonsolosun talimatıyla ekibimizden iki kişiyle İstanköy ‘e gidilmiş, sözkonusu camide büyük ölçüde yıpranmış olan el yazması Kur’an-ı Kerim’in yanı sıra çok sayıda tarihi belgenin bulunduğu görülmüş; bunların da çekimi yapılmıştır.
7- Kütüphaneye bilgisayar sistemi ve 12 kameradan oluşan sürekli kayıt yapabilen bir güvenlik sistemi kurulmuştur.
Rodos Fethi Paşa Vakfı bünyesinde yer alan Hafız Ahmet Ağa Kütüphanesi’nde bulunan el yazması ve Arap harfli nadir basma eserlerin cilt tamiri, kâğıt restorasyonu, fiziksel ve kimyasal temizliği 05.04.2010-06.05.2010 tarihleri arasında yapılmıştır.
Yapılan bu çalışmalar neticesinde;
Hafız Ahmet Ağa Kütüphanesi’nde 21 Adet eserin cilt tamiri ve restorasyonu, 1 Adet (Kur’an-ı Kerim) için yeni kitap muhafazası, 1 adet kitap muhafazası restorasyonu, 1 Adet harita, 30 Adet (D.No: 11, 12, 13, 14, 15, 16, 20, 21, 22, 24, 36, 40, 41, 43, 109, 112, 114, 116, 149, 155, 178, 280, 285, 295, 337, 339, 341, 342, 343, 345) eserin fiziksel ve kimyasal temizliği diğer eserlerinde tamamının fiziksel temizlik işlemi yapılmıştır.
Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu resimli olarak hazırlanmış ve e-kitap olarak bilim dünyasının hizmetine sunulmuştur.[9]
Ayrıca, Bekir Şahin,Faruk Ağartan tarafından hazırlanan Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu IRCICA-İslam Tarih, Sanat Ve Kültür Araştırma Merkezi tarafından yayımlanmıştır.
SONUÇ
Geniş bir alana yayılan Osmanlı kültür coğrafyasının zenginliğini sergileyen mimarî eserlerin ve taşına bilir kültür varlıklarrının tespiti ve korunarak gelecek kuşaklara aktarılması, aynı zamanda insanlığın ortak tarih ve kültür mirasını zenginleştirecek, zorlu, ancak bir o kadar da önemli, onurlu bir ödev ve sorumluluk olarak karşımızda durmaktadır.
Rodos Halen Türk izleri dipdiri ayakta durduğu gönül coğrafiyamızın önemli bir parçasıdır. Camisiyle, minaresiyle, medresesiyle, mezar taşlarıyla, türbesiyle, çeşmesile, zikir tespihiyle, sakalı şerifiyle, kütüphanesiyle bizleri ziyarete davet etmektedir.
Zamanımımızda yılda bir milyon ziyaretçisi bulunan kütüphane insanları bir araya getirmesi yönüyle de takdire şayandır.
Rodosî Hafız Ahmed Ağa ile oğlu Fethi Ahmed Paşa’nın inşa ettirdikleri eserler geçmişten günümüze gelen önemli kültür varlıklarıdır. Bu eserler, imparatorluk coğrafyasında vakıf kültürünün ne kadar etkili olduğunu göstermesi açısından da ayrı bir öneme sahiptir.
Vakıf kitapları arasında nadir olarak nitelendirilebilecek nüshalar ve kitap sanatları bakımından değerli eserler bulunmaktadır.
Yunanistan Rodos Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi, Rodos Türkü’nün sahip olduğu kültürel birikimi, tarihi hafızayı taşıması açısından oldukça önemlidir.
Kütüphane ve mekânları, bir taraftan Türk toplumunun geçmişte ne kadar önemli bir ilmî birikime sahip olduğunu gösterirken, diğer taraftan da Rodos Türkü’nün kültürel hafızasını günümüze ve geleceğe taşımaktadır.
Tarihi bir külliyenin parçası olarak bilim ve kültür tarihimiz açısından önemli bir koleksiyona sahip olan Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi’nde bir dizi çalışma yapılarak hem mevcut eserlerin daha iyi şartlarda muhafazası hem de bilim dünyası ve araştırmacıların hizmetine sunulması mümkün olmuş ve böylece kütüphanenin bilinirliği artmıştır.
Bilinirliğinin artması yeni akademik, bilimsel, sanatsal tezler hazırlanmaya başlamasına vesile olmuştur.
Hastalıklı ve hasarlı eserler bakıma alınarak ömürleri uzatılmıştır.
Yapılan çalışmanın en önemli sonuçlarından bier de; Kütüphane dermesinde bulunan eserlerin tescil ve tespiti yapımış, kitaplar bilinir hale gelmiş ve bilim insanlarının kitaplara zarar vermeden kolayca bilimsel çalışma yapmalarına imkân sağlanmıştır.
KAYNAKÇA
Bekir Şahin, Faruk Ağartan, Selahattin Uygur, Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu IRCICA-İslam Tarih, Sanat Ve Kültür Araştırma Merkezi,İstanbu 2013.
 Celalettin Rodoslu, Rodos ve İstanköy Adalarında Gömülü Tarihi Simalar, Ankara, 19
Neval Konuk, Rodoslu Hafız Ahmed Ağa İle Oğlu Fethi Ahmed Paşa'nın Üsküdar'daki Camileri Ve Rodos'taki Eserleri, 06-09 Kasım 2008 Üsküdar sempozyumu VI 
45.
M. Sadi Nasuhoğlu, Rodos (Anılar – Öyküler) Kendi Yayını; Muğla, 2004.
Mustafa Kaymakçı,Rodos İstanköy Türklüğü Ansiklopedisi, İzmir 2017.
Zeki Çelikkol, İstanköy’deki Türk Eserleri ve Tarihçe, Ankara, 1990.




[1] Bekir ŞAHİN, Konya Yazma Eserler Bölge Müdürü, bekirsahi@gmail.com
[2] Konuk Neval Konuk, Rodoslu Hafız Ahmed Ağa İle Oğlu Fethi Ahmed Paşa'nın Üsküdar'daki Camileri Ve Rodos'taki Eserleri, 06-09 Kasım 2008 Üsküdar sempozyumu VI , s.160-161. 
[3] (Nevval KONUK HALAÇOĞLU, Kıbrıs Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, II/4 (Şubat 2019) ss. 11-19) https://dergipark.org.tr/tr/pub/baunsobed/issue/50161/645121
Erişim: 21.07.2020
[4] Mustafa Kaymakçı, Rodos İstanköy Türklüğü Ansiklopedisi, İzmir 2017,s.23-24.
[5] Rodosî Hafız Ahmed Ağa Hacı ve Hafız unvanlarıyla da tanınır. Babası Rodoslu Mehmed Ağa’dır. Enderûn’a girerek rikâbdar olur.1204/1789’te emekli edilir. Sonra Hicaz kaftan ağası olur ve 1215 / 1800-01’de Hicaz’dan dönüşte vefat ederek, Karacaahmed’de defnedilir. Fethi Ahmed Paşa, hanımının ölümünden sonra kışlarını Tophane’de Eski Salıpazarı’ndaki Konağı’nda, yazlarını ise Boğaz’daki Fethi Paşa Yalısı’nda geçirmeye başlar. Mübtelâ olduğu göğüs hastalığından 14 Şubat 1858’de vefat eder. Sultan Mahmud Türbesi civarına defnedilir.
              
[6]Bekir Şahin,Faruk Ağartan, Selahattin Uygur, Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu IRCICA-İslam Tarih, Sanat Ve Kültür Araştırma Merkezi,İstanbu 2013, s.715-716.
[8] Zeki Çelikkol, İstanköy’deki Türk Eserleri ve Tarihçe, Ankara 1992, s. 87.
[9] Bekir Şahin-Faruk Ağartan, Resimli Rodos Fethi Paşa Vakfı Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu; https://www.academia.edu/32528728/Rodos_Haf%C4%B1z_Ahmet_Aga_K%C3%BCt%C3%BCphanesi_Katalog_Giri%C5%9Fi_pdf. ( Erişim; 02.07.2020.)

Yorumlar

Yorum Gönder

Popüler Yayınlar