AZERBAYCAN'DA EL YAZMALARI

AZERBAYCAN'DA EL YAZMALARI

Kültürümüzün birinci derece kaynaklarından el yazması eserler; dünyanın her yerinde bilme, bilim tarihine hizmet etmeye devam ediyor.  Bilim, teknik, teknoloji, iletişim ne kadar gelişirse gelişsin el yazması eserlerin değeri hiçbir zaman yok olmayacaktır. Hatta teknik teknoloji ve iletişim araçları ilerledikçe bunların kıymetleri daha da artacaktır. Çünkü bunlar bilimin ve bilim tarihinin en güvenilir birincil kaynaklarıdır.  Her şeyi internetten bulacağımızı zannediyoruz. Hâlbuki oralara pek çok bilgi ancak bu kaynaklardan yararlanılarak yazıla bilmektedir.

                Kültürel mirasımızın belgeleri ülkemizde dünya standartlarının üzerinde korunmaya ve araştırmacıların hizmetine sunulmaya başlanmıştır.

Ancak kültürel sınırlarımız içinde bulunan el yazması eserler ve belgeler uzanacak eli beklemektedir. İşte bunlardan birisi; Azerbaycan’da faaliyet gösteren Kafkas Müslümanları İdaresi’nin uhdesindeki Bakü İslam Üniversitesi’nin kütüphanesinde bulunan el yazması ve Arap harfli nadir matbu  eserlerdir.

Katalogunun çıkarılması, restore edilmesi, çalışanların eğitilmesi ve sayısallaştırılması ve koruma tedbirlerinin belirlenmesi için bir yol haritası belirlemek ve ayrıca geçmiş yıllarda Mehmed Fuzuli Enstitüsü ile yapılan protokolün işlerliğinin yerinde görülmesi amacıyla,  Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının katkılarıyla Türkiye Yazma Eserler Kurumu oluru Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü’nden iki uzman Azerbaycan’a görevlendirilmiştir.

                Bakü İslam Üniversitesi’nde yapılan inceleme ve tespitlerde, üniversite kütüphanesinde bulunan eserlerle ilgili yapılması gerekenler ile ihtiyaç listesi yetkililere sözlü olarak iletilmiş ayrıca rapor düzenlenmiştir.

               Üniversite kütüphanesindeki çalışmaların tamamlanması üzerine, Mehmed Fuzuli Enstitüsüne geçilerek, geçmiş yıllarda yapılan protokol gereği nasıl çalışmalar yapılmış, Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü’nde eğitilen personelin uygulamalarının ne aşamada olduğu yerinde görülmüştür. Enstitü Müdürü ve eğitime katılan personel ile yapılan görüşmelerde bu güne kadar yapılamayan işlerin nedenleri ve bundan sonra nelerin yapılması gerektiği hususlarında fikir alış verişinde bulunulmuş ve bundan sora yapılması gerekenler ve ihtiyaç listesi  rapor olarak düzenlenmiştir.

Azerbaycan’da faaliyet gösteren Kafkas Müslümanları İdaresi’nin uhdesindeki Bakü İslam Üniversitesi’nin kütüphanesinde ve Muhammed Fuzuli El Yazmaları Enstitüsü’nde yapılan inceleme ve çalışmalar tamamlanınca, İdare yetkililerinden alınan bilgiye göre Bakü İslam Üniversitesi Zakatala İlahiyat Fakültesi öğretim görevlilerince vatandaşlardan toplanmış çok sayıda el yazması eser bulunduğu, eserleri Zakatala müzesine teslim etmeyi düşündükleri ve bu çerçevede hem müzedeki eserlerin hem de fakültede toplanılmış eserlerin yerinde görülüp bir değerlendirmede bulunmamızın projeye katkı sağlayacağı belirtilerek, bölge ziyareti TİKA Koordinatörlüğünce talep edilmiştir.

                Yol güzergahında bulunan Şeki şehrinde bazı vatandaşların elinde bulunan eserler de incelenmiş ve rapor düzenlenmiştir.

Zakatala şehrinde bulunan Tarih-Diyarşinaslık Müzesinde el yazması ve Arap harfli matbu eserlerden oluşan yaklaşık 1.500 kadar eser olduğu, ayrıca bir o kadar da varak ve sayfalardan oluşan belge niteliğinde eser olduğu bildirilmiştir. Yapılan incelemelerde ayrıca İslam ve Kafkas camiasının önemli şahsiyetlerinden Şeyh Şamil tarafından kullanılan bir ahşap yatağın olduğu ve yine belgeler içerisinde Şeyh Şamil’in Osmanlı Paşası Sarı Osman’a yazdığı bir mektup ve bunun gibi birçok belgenin olduğu da bilgi olarak verilmiş ve gözlemlenmiştir. Müzedeki eselerle ilgili yapılması gerekenler ve ihtiyaç listesi bir rapor olarak düzenlenmiştir.

Zakatala şehrinde bulunan Kafkas Müslümanları İdaresine bağlı Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Görevlilerinin şahsi gayret ve çalışmaları ile bölge halkından toplanan el yazması eserlerin fakülte binasında bir odada muhafaza edildiği görülmüş ve eserlerin genel bir incelemesi yapılarak ihtiyaç listesi ve yapılması gerekenler rapor düzenlenmiştir.

Bu raporlar ışığında yapılacak çalışmalar tarihimize, kültürümüze, bilim tarihine yeni katkı ve açılımlar sağlayacaktır.

 Ayrıca tarihin sayfalarında saklanan pek çok bilinmeyenler bilinir hale gelecektir. Yine doğru bilinen yanlışlar, yanlış bilinen doğrularında ortaya çıkacağını ümit ediyoruz.